LAB zerbitzu sozialetako langileen eta, bereziki, zaintzaren arloan ari direnen eskubideen aldeko kanpaina egiten ari da, “Zaintza zaindu” lemarekin. Sindikatuak langile gehiago eskatzen ditu sektorean, baita langileen osasuna errespetatzea ere, horrela izango genituzkeelako kalitate oneneko zerbitzuak eta lan-inguru osasuntsua. Zentzu honetan, ratioen lege berriak eskatzeaz gain, salaketak aurkeztu ditugu gaur Bilbo eta Donostiako Lan Ikuskaritzetan, zerbitzu sozialetako hainbat enpresetan ematen ari diren lan arriskuen prebentziorako legearen urraketak jasoz.
Gizarte zerbitzuak jarduera batzuez osatuak daude, betiere pertsonen bizi baldintzak bermatzeko eta hobetzeko helbu- ruan eginak. Horien ardatz, euren zereginean, aipatu zerbitzu horien hartzaileak hezten, laguntzen, elkarrekin lan egiten, so- rosten eta zaintzen dituzten pertsonak dira.
Euskadiko Gizarte Zerbitzuetako legeak eta Nafarroako Gizarte Zerbitzuetako foru legeak erakunde publikoei eslei- tzen dizkie gai honetako eskuduntzak, honela, ziurta dadin egokiro diharduela Gizarte Zerbitzuetako Sistema Publikoa. Tamalez, gehiengo handi baten hautua Gizarte Zerbitzuak alor pribatuak kudea dezala izan da, haien ardura enpresa kudeatzaileengan utziz. Aipatu enpresek, kalitateko zerbitzua jasotzeko eskubide subjektiboa eta langileen lan eskubideak baino, irabaziak lehenesten dituzte.
Oro har, gizarte zerbitzuen hondatze egoera kezkagarria da, lan arloan zein sorospen arloan. Laneko erritmo jasangai- tzak, atentziorako behar adina denbora eza, neurriz gaineko ahaleginak, estresa, hitzezko erasoak, eraso fisikoak, erabateko eskuragarritasuna, txandaka aritu beharra, bakarka eta behar adinako baliabiderik gabe lan egin beharra,… Zerbitzuen zain- tzan dagoen kalitate urriak langileen lan baldintza kaskarrei eragiten die.
Erakundeen arduragabekeriak, araudi egokirik ez izateak eta enpresa pribatuen kudeaketak enpleguan prekarita- tea zehazten duten eragile guztien bat-egitea sortzen dute. Garrantzia berezia hartzen du langile kopurua urria izatea, funtsezko faktore gisa. Hau da, egungo atentzio ratioetan
kokatzen da gizarte zerbitzuetako prestazioan ematen den gaitzen jatorria; horretan ezartzen den lan giroan langileak etengabe jasan behar dituzte lan arrisku zorrotzak.
Arauak ezartzen du langileen osasunari kalterik eragingo ez dien ingurua bermatu behar dela. Horretan, ezagutu, ezaba- tu eta ebaluatuko dira ezaba ez daitezkeen arriskuak, egokiak gertatuko diren prebentzio neurriak hartzeko.
Gizarte zerbitzuetan lan egiten dugunok, mendeko adinekoen egoitza-zentroetan, gizarte esku-hartze zerbitzuetan, etxeko laguntza zerbitzuan zein telelaguntza zerbitzuan dela ere, oso gertutik ezagutzen ditugu dauden arriskuak. Jasaten ari gara, ezagutzen ditugu. Hala ere, ez da bermatzen, ez eta ezertan sus- tatzen ere, gure osasuna, gure eginkizunak betetzen ari garela.
LAB sindikatua aspaldi salatzen ari dela egiturako egoera hau. Gogoratu behar dugu, 14.000 sinadura baino gehiago jaso genituela langile gehienen eskakizuna bermatuz. Gizarte zerbitzu guztiak egokiro arautu behar dira; hartan sartuko diren atentzio ratioak behar adinakoak izango dira kopuruari dagokionez, mailaka eta zuzenekoak. Ziurtatuko da zerbitzuen antolamendua erabiltzaileen premiei egokituko zaiela, hots, eska daitekeen kalitateari eta langileen lan eskubideei, eta hauen osasunaren bermeari eta sustapenari egokituko zaiela.
Gaurko egunez, bi gobernuak endrokatuak diraute ez bete- tzean. Nafarroako gobernuak, Akordio marko baten bidez, hiru- garren adineko egoitza-zentroak bakarrik arautu ditu, eta Eusko Jaurlaritzak dekretu zirriborroa landu du hirugarren adineko egoitza-zentroentzat bakarrik; azken honetan, langileek ez dute parte hartu, eta atentzioaren ratioei dagokienez, ez da aurrera- penik izan. Berriro ere, atentzioaren kalitateari eta lan baldintzei lotu irizpideak baino, ekonomia irizpideak lehenetsi dira.
LAB sindikatuaren lankideak, gizarte zerbitzuetan, eta osasu- nari kalterik egingo ez dion lan-ingurunea bermatzeko helbu- ruan, eta irtenbidean funtsezkoa denez, baita gure eginkizu- nen eta betebeharren jardutean ere, langile gehiago eskatuz, lan osasunaren gaian alegazioak aurkeztu ditugu, iritsi ahal izan garen zentro guztietan. Argi eta ozen esan dezakegu ez dagoela Laneko Arriskuak Prebenitzeko Legea betetzen duen zentrorik.
Egiten dugun zereginari datxekion arriskuak ez dira ezagu- tzen, ez eta ebaluatzen zuzentasunez. Ez da metodo egoki- rik erabiltzen gure zereginari dagozkion arriskuen eraginez jasaten dugun kalte-maila zehazteko. Zentro gutxitan egin dira arrisku psikosozialen ebaluazioak, eta egin diren lekue- tan, ez da prebentzio neurririk ezarri, eta ezarri direnean, ez dira eraginkorrak. Arrisku ergonomikoei dagokienez, ez dago berariazko ebaluaziorik. Pertsonen mugigarritasunak eragin arriskuak ebaluazio orokorretan biltzen dira, hasierakoak, eta beste jarduera mota batzuei esleitu metodoak erabilita. Aipatu behar da gizarte zerbitzuen multzoa, oso feminizatua dagoen sektore batean, egoera hori ez delako kontuan hartzen.
Era berean, ez da Segurtasun eta Osasun Batzordearekin inolako prebentzio plangintzarik negoziatu; prebentzio neurri batzuk hartzea hedatu nahian, tasatuak, programatuak, kon- trolatuak eta jarraipena egiteko eta hauen xedea aipatu arris- kuak ezabatzea izanik.
Gizarte zerbitzuetan prebentzio ekimenen gabezia erabatekoa da, eta hortaz, enpresek behin eta berriz ez dute betetzen. Emaitza langile guztiok ezagutzen dugu. Hauek ezbeharren eta ezbehar-kopuruen txostenetan idatziz jasoak daude. Gihar eta hezurduraren kalteek eta erasoek eragin Zuzeneko eta onartutako ezbehar-kopuru indizeak handiak dira, nahiz eta hauen laneko jatorria onartzen ez den. Lanari lotutako zerga- tiengatik mugatuak izanagatik, lanerako gaituak diren pertso- nen kopurua handitu izana egoera lazgarri horren isla da.
LAB sindikatuaren lankideok Lan Ikuskaritzan salatuko ditugu irregulartasun hauek guztiak, lan osasuna enpresen politikan txerta dadin. Era berean, zerbitzuen titularrak diren erakundeak deituko ditugu, egoera horren arduradunak direlako.
Atentzio egokiko ratio batzuen ezarpenak integratu behar du bermea, lan baldintza hobeezinak zerbitzuaren kalitatean; gainera, zerbitzuaren prestazioak ez dio inolako kalterik eragin behar langileen osasunari.