Gaur, Lan Osasunaren Nazioarteko Egunaren bezperan, aurten hildako 18 langileak lore eskaintza batekin omendu ditugu. Horrez gain, Bilboko Euskalduna Jauregian gauzatzen ari den kongresua zuriketa ariketatzat baino ez dela azpimarratu dugu, eta arazoari benetan aurre egiteko neurriak hartzeko premia nabarmendu du Garbiñe Aranburu koordinatzaile orokorrak.
LAB sindikatuko Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako delegatuen asanblada egin da gaur goizean Bilbon kokatutako EHUren Paraninfoan, lan osasuna izan duelarik berbagai. Izan ere, bihar, apirilak 28, Lan Osasunaren Nazioarteko Eguna da, eta LABek argi dauka, arlo honetan prebentzioa hil ala bizikoa denez, gai horri merezi duen garrantzia eman behar zaiola. Hala, batzarrean azaldu dugu aurrerantzean lan osasunaren eta prebentzioaren aldeko borroka areagotuko dugula, eta nekaezin jardungo dugula erantzuleak seinalatu eta patronalari nahiz instituzioei dagokien erantzukizuna bete dezaten exijitzeko lanean.
Ildo horretan, batzarraren ostean mobilizazioa egin dugu, Euskadi plazan hasi eta Euskalduna Jauregiraino, tartean Lan Ikuskaritzatik zein Eusko Jaurlaritzaren egoitzatik pasatu garelarik, laneko gaixotasun nahiz istripuen erantzule baitira erakundeok.
Gogorarazi beharrekoa da 2023an dagoeneko 18 direla lanean hil diren euskal herritarrak, eta iaz, berriz, 69 izan zirela guztira. Bada, Euskalduna Jauregiaren aurrealdera iristean, lore eskaintza egin dugu hildako kide horiek gogoan izan eta halakorik gehiago gerta ez dadin eskatzeko. Jauregi horrek, hain zuzen ere, Lan Osasunari buruzko kongresua hartu du egunotan, eta bertan parte hartzen ari dira enpresak, instituzioak, mutualitateen ordezkariak eta abar. Hortaz, erantzule zuzenengana jo dugu gaurkoan.
Zuriketaren eta inpunitatearen aurrean, langile duintasuna
Lan osasun eskubidea egunero urratzen da, atzera egiten ari gara. Patronalak eta instituzioek hartzen dituzten erabakiek edo hartzen ez dituzten prebentzio neurriek gaixotzen eta hiltzen gaituzte. Langileok bizi dugun krisi ekosozialaren aurpegi gordina dira lan istripuak, laneko gaixotasunak, hildakoak.
Euskaldunakoa omen da mundu mailako prebentzio jardunaldirik garrantzitsuena. Bada, parte-hartzaileen zerrenda aztertu besterik ez dago, berriketa asko bai, baina prebentzioa erdigunean ez dela egongo jabetzeko. Lan osasuna bost axola zaie jardunaldietan parte hartzen ari direnei.
Izan ere, patronalaren interesak ongi zainduak daude barruan. Enpresa ordezkari ugari daude bertan. Poltsikoak betetzeko laneko gaixotasunak eta laneko heriotzak asumitu beharreko albo kaltea direla uste dutenei alfonbra gorria jartzen zaie jardunaldi hauetan.
Kongresuan parte hartzeko gonbidapena iritsi zitzaion LABi. Bada, formatua eta parte-hartzaileak ikusita, ez zen eztabaidarik edo kontrasterik behar izan. Ez da gure tokia; izan ere, jardunaldiotan prebentzioaz hitz egingo dela esatea irain hutsa da. Euskaldunan daudenak laneko heriotzen eta gaixotasunen erantzuleak dira, eta lan osasuna ez dago inondik ere beren kezka nagusien artean.
Ez dago osasun galera etengabea justifikatuko duen ezer, ondo ezagutzen baititugu halakoak ekiditeko prebentzio neurriak. Horri buruz hitz egitea saihesten den bitartean, kongresuak antolatzen dira justifikaezina zuritzeko asmoz.
Osasun galera eragiten dutenak, arazoaren jatorri direnak, ezin dira arazoaren konponbide izan. Patronalarekin batera, mutuen ordezkariak edo arduradun instituzionalak, beste aldera begiratzen dutenak, enpresarien zigorgabetasuna zaintzen eta babesten dutenak, ari dira kongresu honetan parte hartzen. Gailur hau inpunitatearen argazkia da.
Jasangaitza da egoera. Honi aurre egiteko neurriak eta konponbideak mahai gainean jartzea, prebentzioaren aldeko borroka indartzea, dagokigu.
Ekintza sindikalean lan osasunaren aferari garrantzi handiagoa emango diogu, osasun galeren atzean dauden arrazoiak azaleratu eta benetako prebentzio planak eskatuko ditugu, patronala eta instituzioak interpelatzen jarraituko dugu. Osasuntsu eta bizirik itzuli behar dugu etxera.
Eta konfrontazio hori esparru guztietara eramango dugu; lantokietara, gure ekintza sindikalaren bitartez, lan istripuei erantzuteko protokoloa aktibatuz, eta Osalanera ere bai.
Aitzakiak amaitu dira. Ez dugu diskurtsorik behar, prebentzio neurri zehatzak baizik. Lekuko deserosoak izango gara, gobernuaren eta Confebasken arteko sintonia are begibistakoagoa izatea eragingo dugulako, eta horrek arrazoiak eta indarra emango dizkigu lan osasunaren defentsan borroka sindikalak aktibatzen jarraitzeko.
Instituzioen utzikeria
Hildako bakar bat gehiegi da. Egungo argazkia ezin dugu ontzat eman, ezin da naturalizatzen utzi. Langileen aurkako indarkeria honi amaiera eman behar zaio.
Ez dago borondate politikorik lantokietako osasun galerak dakarren gaitz sozialari amaiera emateko. Trafiko istripuetan eta lanekoetan hildako pertsonen kopurua antzekoa da. Istripuen guztizko kopurua askoz ere handiagoa da laneko istripuen eta gaixotasun profesionalen kasuan. Bada, lan osasunari loturiko isunen kopurua askoz ere txikiagoa da: 687 baino ez. Trafikokoak, berriz, 292.000 dira. Hitzak soberan daude; enpresaburuen inpunitatearen datuak dira.
