Ezinbestekoa da Osakidetza mailan benetako apustu bat egitea eta hondakinak kudeatzeko plan integral bat martxan jartzea, hondakinen gutxitzea, berrerabiltzea eta birziklatze erreala barnebilduko dituena.
Berriz, Igorre, Markina, Plentzia, Sondika, Gurutzetako Ospitalea… Ez dira Bizkaiko herri politak, ez, haien arteko denominatzaile komuna ez da hori. Haien arteko elementu komuna hiri hondakinak dira; sei leku horiek maila berberean sortzen dituzte hiri hondakinak, hau da, urtean 2000 tona inguru.
LAB sindikatuak pasaden abenduaren 5an proiektu bat aurkeztu genion Osakidetzari, Gurutzetako Ospitalean saiakera pilotua egin zezaten. Gurutzetako Ospitaleko gerenteak, Santiago Rabanalek, otsailaren 19an proposamena aztertzen ari zirela erantzun zigun eta ahalik eta lasterren jakinaren gainean izango gintuela.
Gurutzetako Ospitaleak, bere hiru hektareetan, vending makina andana ditu; horietan erabilera bakarreko ontzien kontsumoa oso kezkagarria da. Horren harira, Madrileko La Paz Ospitalean egin zen ekimena errepikatzea proposatu genion Osakidetzari. Hau da, Reverse Vending makina bat jartzea, jendeak ontzia balora dezan. Hainbat herrietan martxan dago sistema hau eta honela funtzionatzen du: makina batean erabilitako ontziak botatzeko aukera dago eta makina horrek diru kopuru jakin bat itzultzen du. Gure proposamena 10 zentimo ziren.
Azkenean Osakidetzako gerenteak erantzun digu, eta bere erantzuna proiektua gutxiestea izan da. Arazo teknikoak aitzakia bezala jartzeaz gain, ECOEMBESekin sinatutako kontratu bat ere jartzen du arazo bezala.
Hau guztia ulertzeko egoera hainbat datu ezagutzea komeni da:
Gurutzetako Ospitalea Osakidetzako ospitale handietako bat da. 2017. urtean Gurutzetak 2.227.119 kg zabor sortu zituen, hau da, 2.227 tona urte batean. Hauetatik hondakin arruntak, hau da, hiriko zaborrari lotutako hondakinak, 1.754.386 kg. izan ziren. Barakaldo herriak, 100.000 lagun izanez, urtean 35.000.000 kg inguru sortzen ditu. Hots, Gurutzetako gerentearen ardura Barakaldoko zaborraren %5a da.
Egoera ikusita, gure proiektua aurrerapauso bat zen. 2018ko abenduan bereizten zen plastiko kopurua handitzea proposatu genuen. Momentu hartan plastiko garbia biltzen zen, plastiko film gardena. Plastiko hori lehengai bezala kudeatzaile batek eramaten zuen eta horietatik 5-10 tona kopuru berreskuratzen zituen, berriz plastiko filma sortzeko. Erabiltzaileek bakarrik vending makinetan saltzen diren ur botiletan 3,5 tona inguru sortzen zituztela salatu genuen eta vending makinetan saltzen zen plastikoa lehengai bihurtzea proposatu genien.
Guri ez digute kasurik egin, baina ECOEMBES etorri da bere propagandarekin eta akordio baten bidez konpaktadore berria kokatu dute ospitalean. Antza, plastiko gehiago berreskuratzeko. Plastiko eta ontzietan 100 tona birziklatuko omen dituzte urtean. Birziklatu ez, konpaktatu bai.
Hor dago koxka. Zabor beilegi gehiago konpaktatuko dute konpaktadore horrekin, zabortegira eramateko. Eta bereizten zen plastiko garbia kudeatzaile horrek ez du berriro eramango, beste plastiko film garbia sor dadin. Baina hori bai, plastikozko 10 tona birziklatzetik 100 tona konpaktatzera pasatu gara, hor daude zenbakiak. Auskalo hondakin horiekin zer egiten den eta birziklatzekotan, ze modutan egiten den; jasotzekotan gaizki deituriko “birbalorizazio energetikoa” izango da seguru aski. ECOEMBESen negozioa hor dago, hain zuzen ere: geroz eta hondakin gehiago kudeatzeko, orduan eta negozio handiagoa. Birziklapena erabili dute merkatu berriro bat irekitzeko.
Laburbilduz, Berriz, Igorre, Markina, Plentzia, Sondika eta Gurutzetako Ospitalearen artean desberdintasun handi bat dago; batean, ospitalean, administrazioak dauka ardura bakarra. Bere jokaera guztiz gardena izan behar da eta abangoardia izan beharko litzateke. Oso larria da zaborraren asuntoa eta ez da onargarria administrazioak ezikusiarena edo ezjakitearena egitea. LAB sindikatuan argi daukagu, kontsumo eredua aldatu behar dugu, baina administrazioa aldaketa horretan lehena izan behar da, besteentzako adibide bezala jardun behar du. Osakidetzaz hitz egiten badugu, ardura are handiagoa da, izan ere, zaborraren errausketak inpaktu zuzena dauka langileon eta herritarron osasunean. Horregatik guztiagatik, ezinbestekoa da Osakidetza mailan benetako apustu bat egitea eta hondakinak kudeatzeko plan integral bat martxan jartzea, hondakinen gutxitzea, berrerabiltzea eta birziklatze erreala barnebilduko dituena.