Behin-behinekotasuna (egunetako edo asteetako kontratuak, bereziki Administrazioan berean), heriotzak eta lan-istripuak, soldataarrakala matxista, lan-araugabetzea (autonomo faltsuak), prekaritate handiagoa langile migratzaileen artean, langile pobreak, iraupen luzeko langabezia emakume-aurpegiarekin, gazteen langabezia, pobrezia eta gizarte-zaurgarritasuna, gizarte-babesik eza (langabezia-prestazioak), Errenta Bermatuaren hartzaileen kopurua handitzea… Hori da nafar gehienek lan eta bizitza duinak izatea galarazten duen errealitate gordina.
Eta horren aitzinean, Nafarroako gizarteak ez du Elkarrizketa Sozialaren Kontseilua bezalako txiringito gehiagorik nahi, ez eta orain arte langile klasearen arazo eta beharren aurrean guztiz eraginik ez dutela frogatu den bertze Enplegu Plan bat bezalako plan izarrik ere.
Bertzalde, berretsi da LABek lan-harremanen eta gizarte-babesen esparru propioari buruz behin eta berriz egiten duen aldarrikapena funtsezkoa dela egoera tamalgarri horri buelta emateko neurriak hartu ahal izateko. Nafarroako Gobernuak berehala eskatu behar ditu enplegu-politika pasiboen gaineko eskumenak (kontratazioak, lan-baldintzak, kaleratzeagatiko kalte-ordaina, erretiro-adina…). Ezin gara ekintza eta neurri osagarri hutsak egitera mugatu.
LABek Nafar Lansare hartzen du parte (SNE-NL), eta ikusi ahal izan du bere bitartekaritza-tasa benetan txikia dela: Nafarroan izan ziren lanpostu guztien %2 baino ez. Hori onartezina da. Nafar Lansare berraztertu eta sustatu behar da, eta bere esku-hartzean kalitate eta kantitate jauzia egin, politika aktiboak oso eraginkorrak izan baitaitezke, kontratazioari ematen zaizkion pizgarrietatik harago —pizgarri horiek auzitan daude Europan, patronalari bakarrik egiten diote mesede, eta lan prekarioen sinonimo dira—. LAB da funtzionatzen ez duen eredu pribatuaren aurrean kudeaketa publikoa planteatzen eta defendatzen duen sindikatu bakarra.
Bertze behin ere —eta hori Nafarroako Gobernuaren jarrera kezkagarria da—, klase enpresarialari kritika eta interpelazio zuzena egitea falta zaio, lan-erreformak eta horren ondoriozko lan-araugabetzea aprobetxatuz, patronala lan-harremanen eredu prekarioa ezartzen ari baita, bere onura ekonomikoa lehetsiz, langile klasearen osasuna okertzearen eta pobretzearen kontura.
Horregatik guztiagatik, tresna eraginkorrik eza nabaria den egoera tamalgarri horren aitzinean, LAB sindikatuak akordio eta neurri hauek proposatzen ditu (horietako batzuk dagoeneko Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartaren izenean proposatuak):
CEN patronalari
1. Lanbidearteko akordioa soldata arrakala matxistaren bukatzeko.
2. Lanbidearteko akordioa, gutxieneko 1.200 euroko soldata ezartzeko (14 paga garbietan), Nafarroan.
3. Lanbidearteko akordioa asteko 35 orduko gehieneko lanaldia eta asteko 20 orduko gutxieneko lanaldia ezartzeko.
4. Azpikontratatutako enpresetako langileen subrogaziorako eskubidea bermatzeko lanbidearteko akordioa.
Nafarroako Gobernuari
5. Lan Harremanen eta Gizarte Babesaren Esparru Propioa. Ildo horretan, Lan Ikuskaritzaren eta enplegu-politika pasiboen arloko eskumenen transferentzia erreklamatzea.
6. Pentsioak:
• Gutxieneko pentsioak 1.080 euroraino osatzea. Nafarroako Gobernuak baditu eskumenak neurri hau hartzeko.
• Sektore publikoko langileen erretiro aurreratua ahalbidetzeko mekanismo berriak bilatzea eta berreskuratzea.. Hala nola:
◦ Erretiro primak berreskuratzea.
◦ % 75eko erretiro partziala lan-kontratudunendako eta antzeko formulak langile guztiendako.
7. Lan baldintzak Administrazioan eta azpikontrataturiko enpleguan:
• Enplegu publikoan den prekaritatea berehala bukatzea. Administrazio publikoko behin-behinekotasun maila %40tik gorakoa da eremu batzuetan. Beharrezko mekanismoak hartzeko eskatzen dugu, birjartze eta egonkortze tasak gaindituz, aldi baterako enplegua finko bihur dadin.
• Azken urteotan aplikatutako murrizketak lehengoratzea. Azken urteetan galdutako erosteko ahalmena berreskuratzea.
• Zerbitzu publikoei baliabide egokiak ematea, inbertsioa nabarmen handituz, gutxienez Europako batez bertzekoetara ailegatzeko.
◦ Osasunean, BPGaren %4,78tik %7ra.
◦ Hezkuntzan, BPGaren % 3,54tik %4,6ra.
• Azpikontrataturiko enpleguaz:
a) 1.200 euroko gutxieneko soldata eta 35 orduko gehieneko lanaldia ezartzea.
b) Nafarroako Kontratu Publikoen Legearen aplikazioa bermatzea.
c) Gutxienez, Nafarroako hitzarmen sektorialaren aplikazioa bermatzea, bai eta bertze klausula sozial batzuena ere.
d) Subrogaziorako eskubidea bermatzea.
8. Fiskalitatea: eredu fiskalaren erabateko aldaketa sustatu behar da, diru-bilketa Europako batez bertzekoaren mailan handitzeko (zergak errenta altuei, enpresei eta kapitalei handituz eta soldataz kanpoko errenten iruzur fiskal handia borrokatuz).
9. Nafarroako Kontratu Publikoen Legea betetzea.
10. Eskubide sozialak:
• Legez bermatzea mendekotasun-egoeran dauden pertsona guztiek zerbitzu publiko, unibertsal eta doako baten bidez ziurtatua izateko eskubidea.
• Eskubide Sozialen Kartak pobreziaren eta gizarte bazterketaren aurka sustaturiko Herri Ekimen Legegilearen edukiak onartzea, hala nola:
◦ Errenta bermatua Lanbidearteko Gutxieneko Soldataren %100ean ezartzea
◦ Establecer la Renta Garantizada en el 100% del SMI, bi pertsonen bizikidetza unitateen kasuan % 50 gehiago handituz, eta 3 kide edo gehiagokoetan bertze %50 gehiago.
◦ Alokairu sozialeko etxebizitza eskuratzeko eskubidea bermatzea.
11. Lanetik bizirik itzultzeko eskubidea bermatzea eta lan osasunaren kudeaketa publikoa.
12. Elkarrizketa Sozialerako Kontseiluaren desgitea eta derogazioa.
13. Igande eta jaiegunetan 0 irekitzea.
14. Nafar Lansareren kudeaketa publikoa.
Espainiako Gobernuari:
15. Lan erreformak bertan behera uztea.
16. Pentsioen erreformak bertan behera uztea.