LOSU (Ley Orgánica del Sistema Universitario) legea onartuko omen da hurrengo hilabeteetan Estatu espainiarreko Kongresuan. Lege honek Estatu espainiarreko unibertsitateen izaera eta funtzionamendua arautuko ditu urte batzuetarako, tartean Hego Euskal Herriko unibertsitateenak ere eta, jakina, bertan lan egin nahiz ikasten duten pertsona guztiengan izango du eragina.
Hori dela eta, LAB sindikatuak bere irakurketa plazaratu nahi du lege honen inguruan, oraindik behin-behinekoa den legeproiektuaren testuan oinarrituta.
Ez da gure legea. Ez da behar dugun legea
Euskal Herriak bere esparru unibertsitario propioa behar du, Euskal Herritik garatua eta euskal herritarren beharrei erantzutera bideratua. Irakaslego propioaren aldeko borroka luze baten ondoren, 2004tik EAEn dagoen Euskal Unibertsitate-legeak eskumen batzuk jasotzen baditu ere, Estatuko legearen menpe dago guztiz, Euskal Herriak behar duen unibertsitate-eredua garatzea eragotziz. Nafarroa Garaian egoera are okerragoa da, bertan NUPeko sorrera legea baino ez baitute unibertsitateesparruari dagokionez. Zentzu honetan, LOSUk ez du aldaketarik ekarriko eta, alderdi batzuetan, atzerapausoa suposatuko du. Legearen testuaren sarreran ukitu aurrerakoi batzuk antzematen badira ere, lege honek zentralista izaten jarraituko du, Euskal Herriaren zein beste nazioen herri izaera eta errealitate berezituaren gainetik pasatuz.
Era berean, unibertsitateko langileen lan-baldintzak Euskal Herrian arautu behar ditugu, gure lan-esparru propioa aldarrikatuz eta eraikiz.
LOSUk bide laborala baztertzen jarraituko du
Madrilek guztiz bereganatuta daukan eredu funtzionarial zentralistaren aurrean, LABetik lan harremanen arautegi propioa izatea defendatu izan dugu historikoki. Bide honetan, azken bi hamarkadetan EHUn figura laboralak garatzea eta alderdi askotan funtzionarioekiko parekatzea lortu bada ere, diskriminazio batzuk mantendu egiten dira oraindik. NUPen, EHUn ez bezala, plantilla egonkortzea ahalbidetuko lukeen berezko figura laboral iraunkorrik ez da garatu, eta LABetik jorratu beharreko bidea dela pentsatzen dugu. Egoera honetan LOSUren behin-behineko testuak jasotzen duen funtzionarioen ehunekoa %51tik %55era igotzeak EHUn irekitako bide laborala kaltetuko du, Estatu espainiarreko funtzionario bihurtzeko presioa areagotuko baita, NUPerako aurrerapausorik ez dakarren bitartean. Era berean, Errektoretzarako hautagai izateko aukera ukatzen zaie laboralei, nahiz eta kargu horretarako funtzionarioei eskatutako merituak izan, irakasle laboralekiko diskriminazioa bere horretan mantenduz. LOSUk indefinizio larrian uzten du figura laboralen etorkizuna, bide hori aukeratu nahi duten irakasle-ikertzaileen ibilbidea eta promozio aukerak zalantzaz beteta utziz.
Unibertsitatearen gobernantza-eredua demokratizatu gabe eta menpekotasuna areagotuta
Historikoki mantendu den gobernantza hierarkizatuari bere horretan eutsiko dio LOSUk, irakasle iraunkorrei ordezkaritzaren gehiengoa emanez eta beste kolektibo batzuen ordezkaritza minorizatuz. Klaustroaren eskuduntzek nahiko murriztuta jarraituko lukete, parte-hartzeak oso mugatuta eta aldaketarako aukerak gauzatzeak larriki zailduta. Klaustroa eta Gobernu Kontseilua demokratizatu behar dira, eztabaidatzeko eta parte-hartzeko gune bilakatuz. LOSUn ez da aurrerapausorik izango zentzu horretan. Gizarte Kontseiluak Gobernu Kontseiluan duen ordezkaritza handitu egingo du LOSUk. Gizarte Kontseiluaren osaketa demokratikoagoa bilatu ordez (ordezkari gehienak erkidegoen legebiltzarrek aukeratzen dituzte unibertsitatearen presentzia oso txikia izanik), neurri honek unibertsitateen kanpoko kontrola areagotzeko balioko du eta ez EHUren, NUPen eta jendartearen interesei hobeto erantzuteko.
Irakasle-ikertzaileen baldintzetan zalantzak eta mehatxuak
LOSUk aldi baterako irakasleen kopurua jaisteko neurri desberdinak dakartza baina ez da argi geratzen neurri horien finantziazio iturriak zeintzuk izango diren. Eta aipatu beharrekoa da baita ere, lanpostu finkoa lortzeko eskatzen den kanpoan egin beharreko 9 hilabeteko egonaldia emakumezkoen karrera profesionalean arrakala areagotzeko bide izan daitekeela.
Euskararako hobekuntzarik ez
Euskarak gure unibertsitateetan duen egoera hobetzeko ere ez du balioko lege berri honek. Ez da inon jasotzen irakaskuntza programetarako gutxieneko ehunekorik, ez eta pertsonalarentzako edo oposaketetako epaimahaientzako gutxieneko jakintza mailarik ere.
LABen eskaerak gai honetan erantzukizuna duten eragileei
EHUko eta NUPeko zuzendaritzek erantzukizun handia dute gai honetan. Beste erakunde eta eragileekin dituzten harremanak eta entitate batzuetan (CRUEn kasu) duten parte-hartzea baliatu beharko lukete presioa egiteko. LABetik eskaera hauek zuzentzen dizkiegu EHUko eta NUPeko zuzendaritza taldeei:
• Unibertsitatearen autonomia defendatzeko kanpoko kontrol politikoaren aurrean.
• EHUn bide laborala defendatzeko, ezarri nahi duten funtzionarioen portzentajearen kontra eginez eta langile laboralek funtzionarioek baino eskubide gutxiago ez izatea bermatuz.
• Nafarroan bertan kudeatuko den kontratupeko figura iraunkor bat sortzeko.
• EHUk eta NUPek behar duten finantzaketa publikoa eskatzeko eta lortzeko.
• Euskal jendarteak dituen erronka eta beharrei erantzun behar dien euskal esparru unibertsitario zein ikerketa eremu propioa aldarrikatzeko.
Era berean, Madrilen ordezkaritza daukaten euskal alderdi politiko guztiei euskal unibertsitate sistemaren defentsan presioa egiteko eskatzen diegu. Batetik, irakasle-ikertzaile funtzionarioen transferentzia EAEra eta NFKra ekartzeko borrokatzeko eskatzen diegu. Bestetik, bide laborala defendatzeko, LOSUk kaltetu ez dezan, hots, funtzionarioekiko betebehar berdinak izanik, eskubideetan ere berdinduak izan daitezen.
Inposaketen gainetik, Euskal Herriak bere unibertsitate esparrurako unibertsitate-lege propio eta burujabea behar du.