LAB, ESK, CCOO, ELA eta UGT sindikatuok Larrialdietarako Osasun Garraio Sarearen egoera penagarria dela deritzogu. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoan lan egiten duten langileek arazo larriak eta gehiegikeriak pairatzen dituzte. Egoera honen aurrean Instituzioei exijitzen diegu zerbitzu honetan ezinbestekoak diren kalitate- parametroak bete ditzan.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak, Jon Darpon sailburua buru zelarik, azken lehiaketa Larrialdiak/LRK kooperatibak eta Eulen Servicios Sociosanitariosek osatzen zuten Aldi Baterko Enpresa-elkarteari esleitzea erabaki zuenetik, Euskal Herrian kokaturiko Larrialdietako Garraio Sanitarioaren Sarean lan egiten duten langileek arazoak baino ez dituzte izan. Buruhauste berri bat trukerako txanponak izateaz nazka-nazka eginda dauden langileentzat, etengabeko subrogazioak pairatzeaz asper-asper eginda dauden langileentzat; langile hauek ikusten ari dira zein bizi txartzen diren euren lan baldintzak, Eusko Jaurlaritzak eskurik hartzen ez duen bitartean nahiz eta arazoen berri ukan. Pasadan irailak 29an, biltzeko zenbait eskaera egin ondoren, Gasteizko egoitzan deitu gintuzten. Saileko 3 arduradunekin, 2 ordutan zehar bilduta egon ginen gure benetako egoera azaldu egin genien. Jakinarazi egin ziguten, orain dela hilabete batzuk iragarri genizkien hutsak, ikuskapenean aurkitutako bi hutsekin bat egin dutela.
Hala ere, nahiz eta baldintzen baldintza-agiriak ez betetzei buruzko frogak erakutsi dizkiegu, haien partetik langileek pairatzen ditugun arazoak konpontzeko konpromisorik ez dugu lortu.
Dirudienez, gure lan baldintzak ez dira Osasun Sailaentzako interesgarriak. Hirurehun langiletaz ari gara, Osakidetzak koordinatzen eta ematen dituen larrialdietaz arduratzen diren langile horietaz ari gara. Ezinbesteko zerbitzua eskaintzen diogu euskal herritarrei. Baina enpresen etengabeko aldaketek, esleipendun berri bakoitzak ezartzen dizkigun politika eta lan sitema berriek, indarrean den araudia urratuz, baldintza-agirien etengabeko eta frogagarriak diren ez betetzeekin, lankide askoren osasuna kaltetzen dute; langile hauek, ezintasunaz, ikusten ari dira gure poltsikoetatik ateratzen diren diruekin esleipendun enpresa hauei aurrekuntu partida garrantzitsu bat ematen dien gobernatzen gaituen exekutiboak ez entzunarena egiten duela ondoren aipatuko ditugun gertakari larrien aurrean.
- Lan Arriskuen Prebentziorako Legearekin loturiko araudiaren haustea. Langile bakoitzak bere etxean garbitu behar du hondakin biologikoak dituen arropa; lantokietan erortzen diren sabaiak, betetzen dugun lanerako gainezkatutako edo arrazoizko tamainurik ez duten baseak, aireztapenik gabe, fatxadatik pasatzen diren gorotz-uren tutuerietan etengabeko matxurak, kutsatutako material suntsikorrentzako edukiontzien eza, objektu pertsonalentzako bigarren armairuaren eza, berunezko hoditeriak (edateko ur txarra), arestiko atsedenaldirako guneen galtzea bat-batean egindako tabikeengatik, kutsatutako materiala garbitzeko guneen eza, materiala eta sukaldeko tresnak toki berean garbitu behar direlarik, isolamendu txarrek eragiten dituzten tenperatura oso handiak edo oso bajuak urtaroaren arabera, eta abar.
- Zigorrak eta kaleraketak. Egungo esleipendunak hiru kaleraketen izapideak egin ditu dagoeneko, hiru Gipuzkoan eta beste hiru Bizkaian. Enpresak ezin izan du froga garbirik eman kaleratzeak justifikatu edo sostengatzeko. Baina hau da hain zuzen pairatzen duguna, zuzendaritzak ‘tiro’ egiten du eta ondoren galdetzen du. Honez gain, zuzendaritzarentzat deseroso den langilea, bere eskubideak aldarrikatu dituen langilea edo enpresaren aurka prozesu irekirik duen langilea zigortzea aukeratzen du. Ez bururik ez hankarik duten zigorrak, dagoeneko auzitegien eskutan dauden zigorrak. Guzti honek, jakina, estres psikologiko bat eta karga erantsi bat dakartza, txikia balitz egiten dugunarekin.
- Baldintza-agirien hausteak. Adibide pare bat baino ez; erretserbako anbulantziek titularren hornidura berbera izan beharko lukete, baina erdi hutsik daude, eta anbulantzia titular baten matxura baten aurrean langileek balio handiko denbora bat behar izaten dute anbulantzia batetik bestera behar den materiala pasatzen gure funtzioak behar bezala bete ahal izateko. Beste adibide bat anbulantzia bariatriketan (esku-ohe normal batek onartzen duen pisu handiena baino handiago duten gaixoen lekualdaketarako prestatuta daudenak) eta anbulantzia psikiatrikoetan aurkitzen dugu. Behar direnerako prest egon beharko lukete, baina erretserbako anbulantziekin gertatzen den moduan hauek ez dute behar den materiala, eta langileok anbulantzia batetik bestera pasa behar dugu materiala emergentziari erantzuteko.
- Indarrean diren herrialdeetako hitzarmen kolektiboen ez betetzea. Enpresa batean bost hitzarmen desberdin ezartzen dituzte ahalik eta korriturik handiena lortzeko. Gipuzkoan, ultra aktibitatearen indarrean dagoen hitzarmena ez da aplikatzen. Ukatzen dizkiguten eskubide hau, EAEANak baieztatu du eta langileei ematen die arrazoia. Enpresaren betearazpenaren zain gaude, auzitegiaren ebazpenak adierazten duen bezala. Bizkaian hiru hitzarmen desberdin aplikatzen ditu; funtzio berdinak eginaz, enpresa bateko lankideen arteko soldata-desberdintasunak 700 eurotara hilean izan daitezkeelarik. Eta guztioi dagokigun hitzarmenean sartu dituztenek ordaina dute ordaindu behar: egun libreetan Bakioko baseko txandak egitea besteak beste; base hau uztaila, abuztu eta irailean bakar-bakarrik irekitzen da. Tamainako astakeria sinatu ez zutenek zituzten hitzarmenekin jarraitzen dute. Araban, soldatak lotsagarriak dira; lankide berri batek lanbide arteko gutxieneko soldata baino gutxiago kobratzen du. (Honekin batera Arabako egun osoko langile finko baten nomina gehitzen dugu).
- Aparteko orduak. Ez dituzte behar diren langileak kontratatzen oporraldietan, lizentziak eta baimenak betetzeko, gai propioentzako egunak edo ordu sindikalak betetzeko, eta hutsuneak betetzeko, hitzarmenak espresuki debekatzen dituen aparteko orduak erabiltzen dituzte sistemaz. Honek, lanaldi bukaezinak ekarri ditu, langileek txanda amaitzean ez baitute ordezkorik eta zerbitzuaren kalitateari dakarkiona langileen nekearengatik.
- Praktikaldiko kontratudun langileak. Enpresa honentzat ez da nahikoa langile hauek hitzarmenak ezartzen duen soldataren %60a bakarrik kobratzea, eta horregatik txandak aldatzea debekatu egin die eta ez die atseden-egunak errespetatuko dituen egutegirik eman, praktikaldiko langile batzuk hogeita hamar egunetik 23/27 lanaldi egin dituztelarik. Hitzarmen kolektiboak txanda aldaketak jasotzen ditu, beraz, enpresak araudiari ez dio jaramonik egiten. Gainera, aurreikuspen falta dela eta, enpresak anbulantzia berdinean esperientziarik gabeko bi pertsona jarri egin ditu. Bi pertsona horiek, praktikak egiten daude. Eta beraz, esperientziadun pertsona baten babesik gabe daude langile horiek. Kontua da, kosta ala kosta, dirua aurreztea.
- Askatasun sindikalaren urratzea. Alde batetik, egungo esleipendunak ez du Enpresa Batzordearen kide batzuen legezkotasuna aitortu nahi; Enpresa Batzordea legalki osatuta dago, honen kideak sufragioaz hautatuak izan dira egindako hauteskunde sindikaletan, bilerak egiteko edo argibideak eskatuz egin diren eskaerak atzera botaz edo Batzodetik at egindako zalantzazko paktuak edo akordioak eginaz, Enpresa Batzordea langile guztien ordezkaritza-organo gorenena denean. Bestaldetik, enpresak ezartzen dituen praktikei men egiten ez dieten langileen ordezkariei jazarpen biribila egiten die, eta ondoren argazkiak eta gainontzeko gauzak erakutsi gure zeregina kikildu eta geldiarazteko.
Zein da herritar eta Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailarentzat gainesplotatuta, behar den egunean nominak eta plusak kobratzen ez duten langileek, funtzionamendu zuzen bat eta lan eskubideekiko errespetua aldarrikatzen duten langileek, betetzen ez den istripuen prebentziorako neurrien zaintza behin eta berriko eskatzen duten langileek eman dezaketen zerbitzua?
Darpon jaunak ba al du estresarengatik, ‘burn out’ sindromearengatik, lepo eta bizkar lesioengatik (kasu askotan, alboko mailak ez du funtzionatzen eta horregatik gaixoak leban igo behar izaten dugu) baja kopuruaren berri? Herritarrek ba al dakite zeinen eskutan utzi duen Osasun Sailak denon arreta eta osasuna? Ez al dute enpresa hauek urtez urte aurkezten dituzten etekin-kontuen berririk? Eta noren bizkarretik lortzen dituzte etekin hauek? Erabiltzaile eta Larrialdietako Garraio Sistemaren Sareko langileen bizkarretik, garbi eta argi.
Instituzioei exijitzen diegu zerbitzu honek exijigarriak eta ezinbestekoak diren kalitate- parametroak bete ditzan. Egoera penagarri hau salatzen dugun sindikatuekin bil dadila eta tamainako zentzugabekeriarekin buka dezala. Beraz, bidezkoa da anbulantzietan lan egiten dugunok, administrazio berdinaren menpean egotea. Gure ustez, Osasun Saila da zerbitzuren arduraduna. Zerbitzu hau, biztanleriarentzako guztiz garrantzitsua da, eta azken hiru urteetan eskutik eskura pasatzen joan da. Beti ere, langileak zein biztanleak dira gehien galtzen dutenak.