Ondasuna banatzeko lantokietan nahiz kalean borrokatzearen beharra nabarmendu du LABeko koordinatzaile orokor Igor Arroyok, eta azaroaren 19rako Eskubide Sozialen Kartak deituriko mobilizazioetan parte hartzeko deia egin du.
LABeko koordinatzaile orokor Igor Arroyok eta Ipar Hegoa Fundazioko Edurne Larrañagak prentsaurrekoa eskaini dute gaur Donostian, euskal langileen lan eta bizi baldintzen argazkia jasotzen duen “Ikusmiran” azterketa aurkezteko.
Langileen egoeraren inguruko hainbat datu
Hego Euskal Herriko langileen prekarietate tasa orokorraren berri eman du Larrañagak: 25 eta 64 urte arteko herritarren %53,52a egoera prekarioan bizi da, lan duinik gabe eta diru sarrera ez-nahikoekin.
Multzo honetan, egoera ez-aktiboan daudenak, langabezian dauden langileak eta 1.400 euro baino soldata txikiagoa dutenak bildu ditugu. 812.068 herritar dira osotara, atzean egon daitezkeen familia edo etxebizitza unitateetako kideak kontutan hartu gabe. Era berean, azpimarratu behar dugu 812.068 herritar horietatik 198.000 direla etxeko lanetan jarduten dutenak (beraz, gehienak emakumeak).
Zoritxarrez, zifra hau urtez urte handitzen ari da, 2021ean baino 48.668 herritar gehiago baitaude egoera prekarioan. 1.400 euro azpiko soldata jasotzen duten langileen multzoa da gehien handitu dena (45.600 gehiago).
Prekaritatearen argazki honi pentsiodunen egoera gehitu behar zaie. Izan ere, Hego Euskal Herriko pentsiodunen %34,2ak 1.000 eurotik beheragoko pentsioa jasotzen baitu.
Egiturazko argazki honekiko kezka biderkatu egiten da, ordea, nagusitzen diren edo iadanik nagusitu diren joerak aztertuz. Generoaren araberako soldata arrakala da horietako bat. Bi datu adierazgarri:
- Emakumeen batezbesteko soldata, batezbesteko soldata baino 3.171 euro baxuagoa izan zen 2020ean.
- 1.000 eurotik beherako pentsioa jasotzen duten 3tik 2 (%66,7a) emakumezkoak dira .
Amaitzeko, historikotzat saldu zen lan erreformaren ondotik, enpleguaren egoera ez dela hobetzen ari berresten dute datuek:
- Kontratu finkoen artean, orain arte ez bezalako etete kopurua ematen ari da: proba aldia ez gainditzeagatik, bajen tasa hirukoiztu egin da.
- Hego Euskal Herriko behin behinekotasun tasa Europar Batasuneko handienetakoa da, %24,5ekoa, EBko batez bestekoaren (%14,5) gainetik.
Igor Arroyo: lantokietan eta kalean ondasunaren bidezko banaketaren alde borrokatu beharra dago
LABeko koordinatzaile orokor Igor Arroyoren esanetan, lan eta bizi prekaritatea hedatzen ari da eta euskal instituzioak beste alde batera begiratzen ari dira: “Urkullu eta Chivitek diote ziurgabetasun handiko garaiak datozela. Baina izan baditugu hainbat ziurtasun. Lehenik eta behin, enpresen irabaziak erdigunean jarri dituen eredu neoliberala bidegabea ez ezik gero eta bideraezinagoa dela. Bigarrenik, baliabideak mugatuak izanik, datozen urteotako eztabaida nagusia hauxe da: baliabide horiek nola banatuko diren, nola egingo dugun trantsizio ekosozial justu bat”.
Arroyoren iritziz, Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren politika publikoek orain arteko ildoari jarraitzen diote: “Europako herrialde desberdinetan ekonomian gaineko esku hartze publikoa areagotzeaz eta enpresariak gehiago zergapetzeaz mintzo diren bitartean, Euskal Herrian ez da horrelakorik planteatzen”.
Bi arrazoi daude horren atzean: lehenengoa, Hego Euskal Herrian dagoen autogobernuaren garapen desorekatua: enpresarien mesederako politikak egiteko eraginkorra, baina langileen aldeko neurriak hartzeko erabat mugatua. Ildo honetan, Lan Kode eta Gizarte Segurantza propioa aldarrikatzen ditu LABek. Bigarren arrazoia, autogobernu mugatu hau kudeatzen duten alderdi politikoen borondate falta: Patronalak zehazten die agenda.
Testuinguru honetan, borroka sindikal eta sozialak areagotzeko beharra nabarmendu du Arroyok. Lantokiei dagokionez, Patronalaren itxikeriaren aurrean, langileek greba eta mobilizazio ugari egiten ari dira, bai historikoki sindikalizatutako eremuetan baina baita sektore berrietan ere. Ildo honetan, sektore feminizatuetan hitzarmenak berritzeko, etxeko langileen lehen hitzarmena sortzeko edota Amazoneko langileen lan baldintzak arautzeko LABeko militantzia egiten ari den lana azpimarratu du: “Borroka hauek guztiak ondasuna banatzeko borrokak dira, langile orori bizi baldintza duinak bermatzeko borrokak”.
Arlo sozialari dagokionez, bizitzaren garestitzeari aurre egiteko mobilizazioen beharra plazaratu du Arroyok. Ildo honetan, azaroaren 19an Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan Eskubide Sozialen Kartak “Pobretzeari STOP! ¡Condiciones de vida dignas y control de precios ya!” lemapean deituriko mobilizazioetan parte hartzeko deia egin du.
LABen proposamena: TRANTSIZIO EKOSOZIALISTA FEMINISTA eta ONDASUNAREN BANAKETA
Krisi ekosozialari erantzuteko, LABek lau atal nagusi dituen proposamena aurkeztu die hala Hego Euskal Herriko bi Gobernuei nola Kontseilu Ekonomiko eta Sozialei.
Lehenik eta behin, enplegu, zaintza lanak eta aberastasunaren bidezko banaketa, hala enplegu politikaren bidez (besteak beste, 1.400 euroko gutxieneko soldata ezarri, erosmen ahalmena bermatu, arrakala ororekin amaitu eta 30 orduko lanaldia ezarriz) nola zerga politikaren bidez (Kapital errenten eta Elkarteen gaineko zergak indartuz).
Bigarrenik, herritar orori zerbitzu publikoak eta oinarrizko eskubideak bermatzeko neurriak, hala nola, osasuna, zaintza, garraioa, etxebizitza, pentsioa edota energia. Eremu hauetan esku hartze publiko sendoa eskatu dugu, oligopolioen mesederako pribatizazio politika ororekin amaituz.
Hirugarrenik, Patronalari negozioa egiten ahalbidetuko dion “kapitalismo berdea”ren iruzurraren ordez, langileon parte hartzeaz bideratutako trantsizio ekosozialista abian jartzea eskatu dugu. “Gehien kontsumitzen dutenek gehiago murriztu beharko dute euren kontsumoa”.
Azkenik, euskal instituzioek dituzten eskumenak erabiltzearekin batera, estatu tresnak eskuratzeko premia nabarmendu dugu, hala nola, Euskal Gizarte Segurantza edota Euskal Lan Kodea.