Mutualia erabiltzen du horretarako, ez baitu onartzen laneko istripuen jatorri laborala. Langileen minusbaliotasunak koartada gisa erabilitzen ditu, eta, hala, lanak eragindako kalteak aitortzea saihesten du.
GUREAKeko enpresa batzordeak salatu du Mutualiak gogortu egin duela praxi maltzur hori, GUREAKekin daukan aliantzan. Azken urteetan hainbat kasu ezagutu dira, baina gaur egun orokortzen ari da.
Azken hilabeteetan dozenaka kasu izan dira zeinetan lan orduetan gertatutako istripu traumatikoak, GUREAKeko prebentzio-zerbitzuak berak Mutualiari jakinarazitakoak, ukatu egin diren kontingentzia profesional gisa, kontingentzia arruntera bideratu diren, eta Osakidetzako langileek artatu behar izan dituzten.
Kaltegabekotzat jo daiteke praxi hau, baina GUREAKeko langileak, kontingentzia arruntagatik bajan daudenean, batzuetan 600 euro baino gutxiagoko soldata jasotzera kondenatzen ditu mutualitateak (lanbidearteko gutxieneko soldataren oso azpitik), eta, honela, muturreko prekaritatearen ondorioz, askotan borondatezko altak eskatu behar izaten dituzte eta lanera itzuli behar izaten dute lesionatuta edo gaixo egonik. Iruzur hori jasaten duten langileek aniztasun funtzionala dute, eta horietako askok buruko gaixotasunak ere izaten dituzte.
Horrela, GUREAKek Mutualia erabiltzen du bere helburuetarako: bajak kontrolatzeko. Batzordetik kontingentzia aldatzeko prozesuei ekiten diegu, baina prozesu horiek lanketa sindikal eta juridiko konplexuak eskatzen dituzte, eta prozesu horiek jasaten dituzten langile askok ez dute horretarako aukerarik. Enpresaren iruzurrean oinarritutako egiteko modu horren emaitza langileek baja eskubideari muzin egitea da, eta gaixorik edo lesionatuta itzultzen dira lanera.
GUREAKeko enpresa batzordeak egoera hau publiko egin du, eta erronda instituzional bat abiatuko du gizarteko sektore zaurgarrienekin egiten den enpresa-bidegabekeriari irtenbideak emateko.
Irtenbideak jarri nahi ditugu horrelako egoerak saihesteko. Gipuzkoako Aldundia da enplegu zentro berezien sustatzaile ekonomiko nagusia herrialdean. Aldundiak abusu horiek mugatzeko ahalmena du, kontratazio baldintzak mugatuz sustapen publikoko kontratazio agirietan. Horretarako, diru publikoa erabiltzen duen abusuzko enpresa praktika hau eragotzi behar da. Kontratazio publikoak baldintza agiriak behar ditu aniztasun funtzionaleko langileak erabiltzen dituzten sektoreetan mutualitateak kontratatzea eragozteko, hau zuzenean gizarte segurantzarekin eginez.