Prentsaurrekoa eman dugu gaur Gipuzkoan Gipuzkoako garbiketa sektoreak ordezkaritza dugun sindikatuok. Sektorearen egoeraren berri eman, eraikin eta lokaletako hitzarmenaren eraginpean dauden langileen egoeraren eta gizon eta emakumeen arteko soldata-arrakalean sakondu eta egoerari buelta emateko neurriak eskatu ditugu.
Gipuzkoako garbiketaren egoera
Gipuzkoan, eraikin eta lokalak garbitzen dituzten 6.702 langile daude, horietatik 5.155 emakumezkoak dira, (%77) eta aldiz, 1.547 gizonezkoak (%23). Sektorea beraz, sektore feminizatua dela esan dezakegu.
6.702 langile hauek, garbiketako 16 hitzarmen ezberdinen baitan antolatuta daude, eta bakoitzean egoera ezberdina da.
6.702 langileetatik 1.442 langileri, enpresa hitzarmenak aplikatzen zaizkie. Hemen antolakuntza sindikal eta langile borrokari esker, ekiparazioan aurrera egin duten 15 hitzarmen ditugu. Besteren artean ditugu Aldundiaren menpeko diren eraikinetako garbiketa, udaletxe batzuetakoa (Zarautz, Orereta, Irun…), Osakidetzakoa, justizia eraikinetakoa, komisaldegietakoa… eta beste enpresa hitzarmen bat edo beste.
Eta gero, eraikin eta lokalen garbiketako hitzarmena dugu. Honek ez du inolako urratsik izan ekiparazioaren bidean eta egun baldintzarik prekarioenak bertan aurkitzen ditugu. Hitzarmen honek 5.276 langileren lan baldintzak arautzen ditu eta hau da orain landuko duguna.
5.276 langile hauetatik 240k Gipuzkoako udalaletxeetan egiten dute lan, beste batzuek administrazio publikoarentzat egiten dute lan, eta kolektiborik handienak berriz, eremu pribatuarentzat.
Garbiketako sektoreak “krisiaren” eraginez murrizketa asko pairatu ditu. Egun, sektore prekarizatua da, 17.537,37 eurotara justu heltzen diren soldatekin eta lanaldi partzialekin. Asteko lanaldia etengabe aldatzen diete, urteetan sufritutako murrizketak dira hauek, batzuek urteak daramatzate astean 5-6 orduko lanaldiekin, lanaldia handitzeko ia aukerarik gabe. Beraz, langile portzentaia handi batek ez du %100 soldatarik eskuratuko, iada berez nahiko gutxi den eta bizitza duin bat garatzea bermatzen ez duen soldata.
Gainera oso bakartuta dagoen sektorea da, langileen gehiengoak ez du lan zentro handietan lan egiten, bakarrik eta bulego txiki edo portaletan aritzen dira.
Aldarrikapen bateratua negoziaketan
Negoziaketan justizia sozial bezala ulertzen dugun aldarrikapena dugu; langile eta bereziki, emakume hauek Gipuzkoako garbiketako kolektibo maskulinizatuarekin, zehazki kale garbiketarekin alderatuta bizi duten soldata arrakalarekin amaitu nahi dugu.
Kale garbiketan 1.025 langile daude, horietatik 845 gizonak dira (%82,44) eta aldiz, 180 emakumezkoak (%17,56). Kasu honetan beraz, kale garbiketa sektore maskulinizatua dela esan genezake.
Biak garbiketako lan antzekoak egiten dituzte, baina kale garbiketakoak %28 gehiago kobratzen dute. Hau, sektore maskulinizatuen aldean feminizatuak zein prekarizatuak dauden erakusten digun adibide argia da.
Egongo da gizonek kalean lan egiten duela esango duenik eta hau lan baldintza okerragoetan lan egitea dela. Baina horregatik hain zuzen ere plus bat jasotzen dute (3.000 euro ingurukoa), hitzarmenean jasota agertzen dena eta guk ez duguna kontuan izan soldata arrakala kalkulatzeko garaian. Beraz, salatzen dugun soldata-arrakala funtzio antzekoak betetzen diren postuetan ematen dira.
Soldata arrakalak arrazoi asko ditu, eta bereizketa horizontala horietariko bat da. Sistema heteropatriarkal eta matxistak eraikin eta lokaletako garbiketa gutxiestea erabaki du. Ezinbesteko lana guztion osasun baldintzak mantentzeko.
Patronalaren jarrera
2018 urtearen amaieran ekin genion 2019tik aurrerako hitzarmenaren negoziaketa berriari. Patronalak jarrera itxia du, ez du onartzen soldata arrakalaren existentzia eta aurkeztutako proposamen ekonomikoa berdintasun ekonomikoa eskuratu eta urteetan galdutako eros ahalmena eskuratzetik urrun dago. 2019. urterako %1,5eko soldata igoera proposatzen du.
Guk, gure aldetik berriz negoziaketa bilera bakoitzean adierazi dugu soldata arrakalarekin amaitzeko denborak negoziatzeko prest ginela. Baina, arrakala aintzat hartzeko garaia dela uste dugu eta emakume eta gizonen arteko berdintasun ekonomikoa eskuratzeko urratsak ematea.
Zer egin dugu orain arte
Donostiako mugimendu feministarekin batu gara, eta aldarrikapen honetan beraien babesa adierazi digute.
Emakunderekin bilera eskatu dugu.
EUDELekin batu gara, izan ere Gipuzkoako udaletxe ezberdinetan garbiketan ibiltzen diren langileen baldintzen erantzule ere baita, zehazki hitzarmen sektoriala aplikazten zaioen langile horiena.
Udal hauteskundeen ostean, hitzarmen hau aplikatzen duten udaletxe ezberdinetako alkateekin berriz ere bilerak eskatuko dugu.
Noski, hitzarmen honen arabera beraien lan baldintzak arautuak dauden langileekin asanbladak egin ditugu Gipuzkoa osoan.
Gaiaren inguruko eskuorri banaketak egin ditugu.
Lan asko geratzen zaigu oraindik erabat bakartu eta atomizatua dagoen sektore bat kontzientziatu eta mugitzeko. Ez da lan erreza bulego txiki eta portaletara heltzea… baina uste dugu egoerak eskatzen duela. Esan bezala, aldarrikapena juztizia sozial bezala ulertzen dugu, bizitza duinaren aldekoa. Eta bide honetan instituzioek ere soldata-arrakala izan badela onartu, hau gainditzeko konpromisoak hartu eta beharrezko bitartekoak mahai gainean jarri beharko dituzte.