Iragan astearte goizean jakinarazi genuen Osasun Departamentuaren mendeko Nafarroako Ospitale Unibertsitarioko (HUN) gerentziak azken akordioetan abalatu duela entsegu klinikoak Navarrabiomed – Fundación Miguel Servet ikerketa-tresna publikoak kudeatzeari uztea, eta IdiSNAren esku gelditzea, zeinak Opus Deiren parte-hartze pribatua baitu. Astearte arratsalde berean, Osasuneko zuzendari nagusi Carlos Artundok adierazi zuen sindikatuak emandako informazioa ez zela zuzena. Bada, gure iritziz, Artundo gezurretan ari da. Badugu IdiSNA osatzen duten erakundeen arteko akordioa eta dokumentu horrek zalantzan jartzen du nork duen IdiSNAren kontrol erreala eta eraginkorra: alderdi publikoa, ofizialki agertzen den bezala, ala pribatua.
Gure salaketak gezurtatu arren, Carlos Artundo Osasuneko zuzendari nagusiak onartu du Navarrabiomed -Miguel Servet Fundazioan egiten ari ziren entsegu klinikoen eta ikerketa proiektuen kudeaketa fundazio publiko batetik fundazio pribatu batera bideratuko dela. Horrela, nafar guztien adimenari irain egiten dion ariketa batean, Nafarroako Gobernuko goi kargu honek ez du esan nahi izan jokabide hori “pribatizazioa” denik. Hala ere, ez dago beste formularik kudeaketa erabat publikotik pribatura igarotzeko errealitatea definitzeko.
Dena ukatzeko ariketa horren barnean, Osasuneko arduradunak ukatu egin du IdiSNA institutuaren egoera, berriz akreditatu gabe baitago. Eta erakunde bat berrakreditatzea da erakunde hori ‘berriz akreditatzea’, aldaketa asko egin eta gero, guztiak Carlos III.a Osasun Institutuak gomendatuak. Badirudi bera dela balantza alde pribatuarekiko desorekatuta dagoela ohartarazi duen bakarra.
Artundok badaki Madrilgo Carlos III.a Osasun Institutuak ez duela inola ere eskatzen alderdi publikoak IdiSNAri pasatu behar izatea kudeatzen dituen entsegu kliniko guztiak. Eskakizun hori IdiSNA osatzen duten erakundeen arteko barne akordio baten ondorioa da. Akordio hori Artundok berak argitu behar du, baina baita Alfredo Larrea Martinezek ere, Nafarroako Unibertsitate Ospitaleko gerenteak. Akordio hori asimetrikoa da, argi eta garbi, alde pribatua, baina ez alderdi publikoa, salbuesten baitu bere entsegu kliniko komertzialen kudeaketa lagatzetik (laborategi farmazeutikoetatik datozenak). Ondorioz, LAB sindikatuak duen dokumentu honek Artundoren hitzekin kontraesanean jartzen du eta zalantzan jartzen du nork duen IdiSNAren benetako kontrola, alderdi publikoak, ofizialki agertzen den bezala, ala alde pribatuak.
Fundazio pribatu batek kudeatutako erakunde publiko-pribatu bat eratzea, helburu nagusitzat ikerketarako funts publikoak bildu ahal izatea duena, gardentasuna zailtzen duen eredua da: nora eta zer helbururekin doaz benetan funts publikoak?, eta nor ari da benetan horietaz baliatzen?
LABek Carlos III.a Osasun Ikerketa Institutuak argitaratzen duen osasun ikerketa institutuen akreditazioak ebaluatzeko gida teknikoa kontsultatu du, eta egiaztatu du eskakizun bakarra dela, institutu batek akreditatu nahi badu, adierazle batzuk bete behar dituela, besteak beste, akreditatu beharreko institutuak jasotzen duen finantzaketaren %30 gutxienez pribatua izatea. Horregatik, alde pribatuak industriaren entsegurik aurkezten ez badu, alde publikoak jarri behar du guztia. Carlos Artundo, beraz, benetako eskakizuna ezkutatzen ari da, barnekoa dena (IdiSNArena) kanpokoa baino gehiago (Carlos III.a Osasun Institutuarena). Beste era batera esanda, Opus Deik ordezkatzen duen alderdi pribatuari ez zaio interesatzen entseguak IdiSNAtik pasatzea, horiek beren burua finantzatzeko eta negozioa egiteko moduaren zati garrantzitsua direlako, eta ez dituztelako galdu nahi. Alderdi publikoari ere ez zaio interesatzen galtzea, Navarrabiomed deskapitalizatuko bailitzateke, baina ez dirudi hori garrantzitsua denik Osasun Departamentuko karguentzat.
Artundoren ustez, alderdi publikoa ezin izanen litzateke akreditatu, ez baita behar bezain handia akreditatzeko. Egia esan, zuzendariak badaki agian Navarrabiomedek bere kabuz zailtasunen bat izan dezakeela adierazle ugarietako batzuk betetzeko, baina aitzitik, alderdi publikoak bere osotasunean (Navarrabiomed – Miguel Servet Fundazioa, NUP, NOU eta NOPLOI) bete egin ditzake. Baina aukera hori izan arren, orain arte arduradunei ez zaie interesatu hausnarketa hau egitea.
IdiSNA alde batera utzita, Gobernuak ahaleginak lehenetsi behar ditu alderdi publikoaren akreditazioa lortzen saiatzeko, alde pribatuaren parte-hartzea justifikatuz denbora galdu beharrean. Halaber, denbora behar du osasun erakunde publikoek ikerketa baliabideetarako duten irisgarritasuna hobetzeko. Nafarroak ikertzeko ahalmen handia duten hiru ospitale publiko ditu, ikertu ahal izateko dituzten beharrei erreparatuz gero ‒ikerketa egiteko fakultatiboak areagotzea edo lehiaketa publikoetan ikerketa baloratzea, batzuk nabarmentzearren‒. Horrez gain, Lehen Arreta, Nafarroako Unibertsitate Publikoa (Osasun Zientzien Fakultatea barne), Medikuntzako gradua duela gutxi sartu izana, Navarrabiomed-Miguel Servet Fundazioa eta Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutua ditu.
Beren erakunde publikoak beren neurrian indartzea eta baloratzea merezi dute Nafarroako herritarrek, guztion zerbitzura kalitate goreneko osasun laguntza lortzeko. Eta hori abangoardiako ikerketarekin batera egiten bada bakarrik lortzen da.
Baldintza horietan, galdera garrantzitsua da ea osasun-arloko ikerketa sistema publikoak zer neurritan duen onura IdiSNAk gaur egungo baldintzetan egiaztatzen badu, zein diren arriskuak/kostuak, eta ea ez den hobe beste aukera batzuk baloratzea, orekatuagoak, erakunde publikoak integratuz bakarrik akreditatzeko aukera barne, erakunde publiko batek eta erakunde pribatu batek bereizten duten muga desitxuratu beharrik gabe.