Otsailaren 1ean, Eusko Legebiltzarrak berriz ere baztertu zuen pentsio baxuenak DSBEren bidez ofizioz osagarritzeko aukera. Hau da, ezarritako baldintzak betetzen dituzten pentsiodunek prestazioa jasotzeko eskaera izapidetu behar izan gabe. LABen defendatzen dugu DSBE ez dela pentsioak osatzeko metodo egokia, enpleguko eta gizarte-segurantzako politikek bermatu behar dituztelako erretiro duinerako baldintzak. Hala ere, Espainiako pentsio-sistemak aurreikusitako murrizketen bidez, premiazkoa iruditzen zaigu Euskal Herriko pentsiodunak ezartzen zaien prekaritatetik ateratzea.
2023an DSBEa jasotzen zuten pertsonen kopuruak gora egin du, 2022ko kopuruarekin alderatuta, eta gaur egun 55 mila pertsonak baino gehiagok kobratzen dute prestazio hori. Hala ere, duela bi urte, Pobreziaren eta Bazterkeriaren aurkako Europako Sareak (EAPN Euskadi) ohartarazi zuen 30 mila pentsiodun izan zitezkeela, pobrezia-egoeran edo pobrezia-arriskuan egoteagatik prestazioa jasotzeko eskubidea izanik, eskatzen ez zutenak; hau da, DSBE jasotzen zutenen erdia baino gehiago.
Datu horiei gehitu behar zaie 1.080 eurotik beherako pentsioa jasotzen dutenen artean % 65 baino gehiago emakumeak* direla. Hala ere, Lanbideren datuen arabera, 2023ko azaroan 14.179 pentsiodunek soilik osagarritzen zituzten pentsioak DSBEarekin (8.628 emakumek* eta 5.551 gizonek).
Hainbat arrazoi daude pentsiodun askok pentsioaren osagarria ez eskuratzeko. Horien artean daude administrazioak eskubide horri buruz emandako informazio eskasa, haren izapidetzearen digitalizazio eta konplexutasun gero eta handiagoa, eta babes eta inklusiorako sistemaren inguruan, bereziki DSBEaren inguruan, eraikitako aurreiritzi aporofobo, xenofobo eta arrazistak. Aurreiritzi horiek indartu egin dituzte EAJk eta PSEk onartutako diru-sarrerak bermatzeko euskal sistemari buruzko legearen erreformak eta joan den urtarrilean indarrean sartu zen DSBEaren azken erregelamenduak.
Euskal Herrian bizi eta lan baldintzak gogortzen ari diren unean, Eusko Legebiltzarraren erabakia arbuiatzen dugu, EAJ, PSE eta EP-IUren botoekin hartutakoa eta EH Bilduk aurkeztutako proposamena baztertzen zuena, eskubide hori duten pentsiodunei DSBEa ofizioz ordaintzea ukatzeko. Erabaki horrek DSBEaren eraginkortasuna mugatzeaz gain, adinekoei ezarritako kalteberatasuna handitzen du. Bereziki, pentsioetan ere islatzen den soldata-arrakalaren ondorioz, erabaki horrek gehien eragingo dienak emakumeak* izango dira. Erabaki horrek lehentasuna ematen dio “gastuaren” kontrolari, pertsonen babesari baino, eta Eusko Jaurlaritzak pobreziari aurre egin nahi ez izateko, baizik eta ezkutatzeko duen asmo historikoa errepikatzen du.
Ezin dugu ahaztu Espainiako Gobernuak eta sindikatu eta patronalek onartu duten pentsioen azken erreformak aurreikusten duela 2024rako 65 urtetik gorakoentzako kotizaziopeko gutxieneko erretiro-pentsioa hilean 825 eurokoa izango dela, bere kargura bikotekiderik ez badago, eta 1.033 eurokoa, halakorik badu. Kotizazio gabeko gutxieneko pentsioa, gehienbat emakumeek* jasotzen dutena, hilean 517 euro eskasekoa izango da. Pentsio-sistema horrek pobrezia eta desberdinkeriak sortzen ditu, eta, horren ondorioz, gaur egun, Eusko Jaurlaritzak gizarteratzeko tresnen bidez osatzen ditu pentsioak, hala nola DSBEaren bidez.
LABen uste dugu pentsioak eta soldatak bereizi ezin diren eskubideak direla. Horregatik, urteak daramatzagu gutxieneko pentsioaren zenbatekoak LGS erreferentzia izan behar duela aldarrikatzen. Gainera, zenbateko horrek gutxienez 1.080 eurokoa izan beharko luke 14 ordainsaritan, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak planteatzen duenaren arabera, betiere euskal gehiengo sindikalak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak defendatutako 1.260 euroen helburua kontuan hartuta.
LABen apustua pentsioen sistema publiko eta propioa bermatzea da, lan-baldintza duinen bidez bidezko pentsioak bermatuko dituena. Bide hori hemen eta orain eraikitzen dugu, Euskal Herriarentzako estatus politiko berri baten eraikuntza eta dauden eskumenetatik abiatuta eskubideen aldarrikapena uztartuz. Horregatik guztiagatik, Eusko Legebiltzarraren erabakia salatzen dugu; izan ere, sistematikoki, ez ditu aintzat hartzen euskal langileria osoak eta, bereziki, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak aurkeztutako aldarrikapenak.