Agerraldi bat egin dugu gaur Bilbon, maiatzaren 30ean hitzarmenen estatalizazioaren aurka eta Lan Harremanen Euskal Esparruaren defentsan deitu ditugun mobilizazio eta lanuzteen berri emateko.
"Maiatzaren 30ak mobilizazio orokorra egiteko eguna izan behar du. Gure helburua langileak mobilizatzea izango da, sindikatuko delegatuez gain. Gure helburua estatalizazioaren eta prekarietatearen aurka dauden pertsonak mobilizatzea izango da, Lan Harremanetarako Euskal Esparruaren alde".
LABeko idazkari nagusi Garbiñe Aranbururen hitzak dira hauek, Bilbon gaur egindako agerraldian esandakoak. Hain zuzen ere, sindikalismoak erronka garrantzitsu bat duela nabarmendu du, hots, prekarizazioa eta pobrezia egoerari erantzun bat ematea kalean. Euskal Herrian aldaketa sozialaren alde gehiengo handi bat dagoela esan du, eta kalean ari direla hori aldarrikatzen; emakumeak, pentsiodunak (maiatzaren 26rako pentsiodunen plataformek deitutako mobilizazioetan parte hatzeko deia egin du), lan gatazkak dituzten enpresetako langileak eta Maiatzaren Lehenean kalera irtendako lagunak, kasu. Hori dela eta, borroka sozial horren baitan, sindikalismoak beste pauso bat eman behar duela azpimarratu du. Maiatzaren 30erako erregistratuko ditugun bi orduko lanuzteak hor kokatu ditu Garbiñe Aranburuk.
ESTATALIZAZIOA
Zer da?
Bertoko langileoi estatu mailako lan baldintzak aplikatzeko estrategia, hala eremu pribatuan nola langile publikoei dagokionean. Gure lan hitzarmenek arautzen dituzten lan baldintzak ez betetzeko eta gureak baino merkeagoak eta okerragoak diren lan baldintzak inposatzeko estrategia estatala.
Patronalak, bertokoa eta estatukoa, inposatu nahi duen lan baldintzen prekarizazioarekin eta zerbitzu publikoen pribatizazioarekin guztiz lotuta dago.
Noiz hasi da?
2008aren aurretik ere, ez genuen aukerarik Euskal Herrian lan harremanak arautzeko: Estatu mailan ezartzen zen lan legedia. Bertako lan hitzarmenen bidez, negoziazio eremu propio bat mantendu eta lan baldintzak duintzea lortu izan dugu zailtasunak zailtasun. Halere, baziren hainbat sektore bertako hitzarmenik gabe.
2008ko krisiaren aitzakian, estatalizazio eta prekarizazio prozesuari bultzada handia eman zioten. Hiru mugarri nagusienak honako hauek izan dira: PSOEk ezarri eta EAJk onartutako negoziazio kolektiboaren erreforma, PP eta UPNk ezarritako lan erreforma eta PSOE nahiz PPk ezarritako austeritate neurriak (Espainiako Konstituzioaren 135. artikulua,
Zer helburu eta ondorio ditu?
Alde batetik, langileon lan baldintzen okertzeak dakarren merkatzearekin, patronalaren etekinak biderkatzen jarraitzea. Hau da, patronalaren etekinak igo langileen kontura.
Bestetik, bertoko langileok eta sindikatuak gure lan baldintzak arautzeko dugun erabakitzeko eskubidea ukatzea, Madrileko sindikatu eta indar korrelazioen araberako lan baldintzak inposatzea, hau da, bertoko sindikatuei langileok eman diegun ordezkaritza baliogabetzea, berton langileok dugun indar korrelazioa neutralizatuz.
Nola garatzen ari da estatalizazioa?
Estatalizazioa lau eratara eramaten ari dira aurrera:
1.- Zentralizatuz. Azken lan erreformek erabilitako baliabideak erabiliz, estatu mailan adosten diren lan hitzarmenetan, gurean negoziazio eremuak debekatuz (hainbat estatu lan hitzarmenetan jasota dago herrialde mailan sektorean negoziaziorik egiteko debekua) edo estatu mailako lan hitzarmenetan hainbat gai bereganatuz, bertako lan hitzarmenetan negoziatu ezin daitezkeen gaiak, gure lan hitzarmenak edukiz hutsituz.
Honetarako patronal estatalak CCOO eta UGTren laguntza osoa dute, nahiz eta jakin bertoko langileen lan baldintzak okertzen eta prekarizatzen ari direla.
Eraso honi aurre egiteko sortu zen EAEn Akordio Interprofesionala, bertan indarrean dauden hitzarmenei aplikatzeko lehentasuna emateko estatu mailakoen aurrean, eta gure lan hitzarmenak, indarrean egonez gero, babestu eta aplikatzen jarraitzeko ahalbidetzen duenez, inpugnatu egin dute. Nafarroan ere saiatu ginen AI bat egiten, baina CEN, CCOO eta UGTk ez zuten nahi izan, estatalizazioari aurre egiten ziolako.
Bertan gure lan baldintzak arautzeko dugun erabakitzeko eskubidearen kontrako eraso argia.
2.- Negoziazio kolektiboa blokeatuz. Bertoko patronalek (CFBSK, ADEGI, CEBEK, SEA eta CEN) erabiltzen duten estrategia, nagusiki EAEn (Nafarroan UGT eta CCOO prest baitaude lan hitzarmen merkeak sinatzeko). Hitzarmen bat ez bada berritzen, bere ultraktibitatea amaituta, estatu mailako hitzarmen bat aplikatzeko aukera ematen du. Gauzak horrela patronala negoziazioak blokeatzen ditu, estatu mailako mlan baldintzak aplikatzeak sortzen duen presioa bere alde izateko. Dualidadea sortzen du, langile “zaharrei” lehengo soldata aplikatzen jarraitzen zaiolako, hori bai, izituta, eta kontratazio barriei estatu mailako soldata, askoz bajuagoa dena.
3.- Negoziazio eremu berriak irekitzea ukatuz. Badaude hainbat eremu beti aplikatu izan zaiela estatu mailako lan hitzarmenak, adibidez telemarketing, grandes almacenes, banka, aseguroak, kimikak… Nafarroan areago eta gehiago: zahar egoitzak, interbentzio soziala, zabor bilketa…. Bertoko patronala ukatu egiten du eremu hauek irekitzea, bertan negoziatzeko eremu hauetako lan baldintzak, badakitelako hori, lan baldintzen hobekuntza bat ekarriko duela, eta nahiago dute lan baldintza prekarioak aplikatzen jarraitzea.
4.- Langile publikoen eta arlo publikoko azpikontratatutako langileen kasuan, legeak inposatuz.
a) Langile publikoen lan baldintzak estatuko lege eta dekretuen bitartez arautzen dituzte (soldata igoera, 37’5 orduko lanaldia inposatzen saiatzea, erreposizio tasa, ITaren ordainketa, ordezkapenak, …), negoziazio kolektibo eskubide guztiz ukatuz eta bertan gure lan baldintzak arautzeko dugun erabakitzeko eskubidea erasotuz. Ondorioz, langile hauen lan baldintzak estatu mailako gobernuek inposatzen dituzte, eta bertoko erakundeek orokorrean, nahiz eta hitzez kontran azaldu, aplikatu, oso ondo baitatorkie langileen lan baldintzak merkatzea, beraien izaera neoliberalarekin lerrokatuz. Gainera, sektore publikoaren garapenari mugak jartzea, pribatizazioak bultzatzeko estrategia argi bat da.
b) EAEko azpikontratatutako langileei dagokionez, estatuko lege baten bitartez arautu dute pliegoak zalantzan jartzea subrogazioa bermatzeko bitarteko moduan, horrek azpikontrataturiko langileen lanpostua eta lan baldintzak mantentzean izan dezakeen ondorioekin. Nafarroan, eta langileok egin dugun presioaren eraginez, bertako lege bat egin da, subrogazioa pliegoetan txertatzea derrigortzen duena. Eusko jaurlaritzak uko egiten dio EAEn Nafarroan egin duten moduko lege bat egiteari, bere izaera neoliberalari jarraituz.
Zer egin dezakegu estatalizazioari aurre egiteko?
Lehenik eta behin, maila orokorrean, estatalizazioaren kontra eta langileok Euskal Herrian gure lan baldintzak arautzeko dugun eskubidea aldarrikatzeko edozein mobilizazioetan parte hartuz, eta zehazki maiatzaren 30ean estatalizazioari aurre egiteko LABek deitu duen mobilizazio eta lanuzte egunarekin bat eginez.
Bigarrenik lantokiz lantoki prekarietatearen kontrako eta lan baldintza duinen aldeko borrokak antolatuz. Ekintza sindikal iraunkorraren bidez, bertako patronalak eragindako blokeoa pitzatu behar dugu. Enpresa nahiz sektore mailan lan hitzarmenak eskuratzeko, langileak tokian toki antolatu eta aktibatu beharra dago.
Hirugarrenik sektore zein enpresetako negoziazio eremu berriak irekitzearen aldeko borrokak antolatuz, bai bertako sektore zein enpresa mailan gure lan baldintzak erabakitzeko, adosteko eta arautzeko aukera izan dezagun.
Azkenik, Arlo publikoan Lege inposaketa eta negoziazio kolektiboaren eskubidearen alde borrokatuz, estatuaren zentralizazio eta pribatizazio dinamikari aurre eginez baita bertako erakundeen konplizitateari.
Zein da behin betiko konponbidea estatalizazioaren aurrean?
Aurrez aipatutako borroken bidez, hemengo negoziazio esparrua defendatzea eta prekarizazio prozesuari muga jartzea da erronka. Alabaina, sakoneko arazoa, lan arloko eskumenak Estatuaren esku egotean datza. Hala EAEn nola Nafarroan, estatus berriaren inguruko eztabaida irekita dago. LABen ustez, estatus berri horretan lan harremanetarako eta babes sozialerako esparru propioa jaso beharra dago. Alegia, Euskal Herrian bertan hartu behar dira gure lan eta bizi baldintzen inguruko erabakiak. Lan eremuan burujabetza eskuratzen ez badugu, estatalizazio eta prekarizazio prozesuaren menpe jarraituko dugu, hori bultzatzeko erabaki estrategikoa hartu baitu Espainiako Estatuak. Honela bada, lan eremuan borroka sindikala egitearekin batera, aldaketa politiko eta sozial orokor baterako burujabetza prozesua martxan jartzea ezinbestekoa da.