Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak mobilizazioak abiatu zituen maiatzaren 29an, “Eskubide sozialen alde eta babes sozialerako sistema propio baten alde” leloarekin, diru sarreren bermerako eta inklusio sozialerako sistemak egun pairatzen dituen eta etorkizunean izango dituen murrizketak direla eta. Ordutik hona, pentsionistek, prestazioen jasotzaileek eta mugimendu feministak protestak egin dituzte. Gaur, berriz, euskal gehiengo sindikaleko kideak irten gara kalera, eta Eusko Jaurlaritzaren egoitzatan babes sozialerako sistema propio baten aldeko proposamen bat erregistratu dugu Gasteiz, Bilbo eta Donostian. Bertan, Kartaren izenean, Jaurlaritzari exijitu diogu gurekin batzartzeko hitzordua ikasturtea abiatu aurretik ezartzeko, "egoera sozialaren larritasuna ikusirik eta Lanbidek kudeatzen dituen prestazio sozialen inguruko erreforma abiatzeko Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailburuak proposamen bat mahai gainean duela jakinik".
Hauxe da euskal gehiengo sindikaleko ordezkariok, Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartaren izenean, gaur erregistratu dugun idatzia:
Bermatutako Gutxieneko Diru Sarrera borroka eta mobilizazio sozialaren lorpena da. Azken urteetan, ordea, etengabea eta oso bortitza izan da babes sozialerako sistemak EAE-n jasandako erasoa:
• 2012. urteaz geroztik, aurrekontuetan %7ko murrizketa pairatu du
• Prestazio hauek eskuratzeko baldintzak asko gogortu dira
• SMI-aren %8ko igoera Lanbidek kudeatzen dituen jendarte laguntzetan ez aplikatzeko erabakia (beraz, ezta DS- BE-n ere)
• 2017ko maiatzaren 31ean Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Enplegu eta Politika Sozialetako Departamenduak DSBE- ren erreforma egiteko proposaturiko 15 modifikazio eta 5 arau aldaketak
Emergentzia sozialeko egoera honetan, babes sozialaren kontrako inboluzio egoera salatu eta Babes Sozialerako Sistema publiko propioa aldarrikatu dugu mobilizazio sozialaren bidez. Apirilaren 1ean Bilboko kaleak hartu genituen, eta Artolazabal sailburuak Diru Sarrerak Bermatzeko Errentaren inguruko proposamena publiko egin zuenetik, hainbat kolektibok mobiliza- zioak antolatu ditugu ekainean zehar Euskal Herriko eskubide Sozialen Kartaren deialdiarekin bat eginez.
• Pentsionistek salatu bezala, DSBE-ak pentsiodun eta erretiratuoi zuzenean eragiten die. Zehazki, 15.706 pentsionistek euren pentsioa DSBE-arekin osatzen dute, DSBE-ren jasotzaileen %30ak alegia. Egibar jaunak, EAJ-ren bozeramaileak, DSBEaren igoera SMItik deslotzeko erabakia “lan egiteko estimulua ez kentzeko” dela esanez justifikatzen duen bitartean, pentsionistek ohartarazi zuten eurak lan mundutik kanpo daudela eta bizi baldintza duinak bermatzea zaila dela jasotzen duten miseriazko pentsioekin.
• Erabiltzaileek salatu zuten aipaturiko erreforma proposamenarekin jarraitu egingo dutela babes sozialerako sistema desegiten, sistemak gero eta pertsona gutxiago babesten dituelako (eta jasotzen diren prestazioak gero eta baxuagoak dire- lako). Herritarron multzo handi batek, handiegia den multzo batek, ongizate maila minimoa eskuratzeko errekurtso nahikoak ez ditu eta murrizketok kriminalizazio kanpaina bidez justifikatzen direla salatu zuten. Zehazki, 62.924 herritarrek jasotzen dute gaur egun DSBE. Murrizketa sozial hauek adosten zein aplikatzen dituzten alderdi eta instituzioek kolektibo ezberdinak estigmatizatuz, eskubide sozialekin amaitu nahi dutela argi salatu zuten.
• Gazteek salatu zuten DSBE-an Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak egindako proposamenak aplikatuko balira, euren bizitza modu aske zein autonomoan bizitzeko baldintzak kaxkartuko liratekeela. Etxebizitza bakoitzean DSBE bakarra jasot- zeko muga ezarriko balitz, gazteon emantzipazioan eragin negatiboa izango lukeela eta etxebizitzarako eskubidea kolokan jarriko lukeela. Era berean, prekarizazio zein pobretze egoera kronifikatzen ari den bitartean, gazteok etorkizun hobe baten bila kanpora migratu eta belaunaldi oso baten ezagutza zein talentua galtzeko arriskuan egon gaitezkeela ohartarazi zuten.
• Mugimendu feministak ohartarazi zuen testuinguru honetan emakumeok sektore kaltetuenetakoa dela: adibide bat jartzearren, emakumeok baikara kontratu partzialak dituztenen %30,8a. Hala, 35.701 emakume gara DSBE jasotzen dugu- nak, jasotzaileen %56,75a. Emakumeon prekarietate maila altua, langabezia, soldata-arraila (“brecha salarial” delakoa) eta feminizatutako lanbideen desbalorizazioa gutxi balitz, doan egiten dugun lana ezin ahaztu. Emakumeok gara sistema honek funtzionatzeko behar dituen zaintza lanak doan egiten ditugunak eta bizirauteko oinarrizko beharrei erantzuten diegunak. Horregatik, prestazio sozialetan egiten diren murrizketak gure bizkarrera botatzen diguten zama handia dira.
• Euskal gehiengo sindikalak gaur salatu dugu DSBE lan munduan bizi dugun errealitatetik deslotzen dela, DSBE-ren bidez jaso beharreko diru-kopurua SMI edo KPI-tik deslotuz eta aurrekontuei lotuz, alderdiek izan dezaketen borondatea- ren menpe kokatuz. Lan baldintzetan pairatzen ari garen prekarizazio bortitzak handitu egin du arrakala soziala, eta langile pobreen kolektiboa gero eta zabalagoa da. Zehazki, 12.321 langilek jasotzen dute DSBE, jasotzaileen %20ak.
Norbere sektore zein errealitatetik egindako irakurketek, errealitate gordinaren osotasuna erakusten digute. Pobrezia ez da krisiaren ondorio naturala! Lan baldintzen kaxkartzeak eta zerbitzu publikoen eraispenak politika neoliberalen logika zein helburuei erantzuten die.
Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak ekinbide politiko, ekonomiko eta instituzionalaren lehentasunak aldatu behar direla aldarrikatzen dugu, pertsonak zein euren interesak merkatu interesen gainetik lehenetsiz eta lanerako eskubidea kapitalaren interesen gainetik lehenetsiz. Edozein aktibitate ekonomikoren azken xedea ezin da pobretze orokorra izan, gutxi batzuk aberasten diren bitartean. Posible eta beharrezkoa da langabezia, prekarietatea, pobrezia eta desberdintasun sozialak areagotzen dituen politikak aldatzea. Egoera errotik aldatu behar da eta badugu alternatiba: Babes Sozialerako sistema publiko propioa, duina eta kalitatezkoa.
Beraz, Eusko Jaurlaritzari eta Eusko Legebiltzarra osatzen duten alderdi guztiei honako eskaerak bideratzen dizkiegu, bakoitzak duen ahalmenetik errealitate izan daitezen:
1. Ezberdintasun sozialak areagotzen dituzten murrizketa oro bertan behera uztea.
2. Langabezia eta pobreziaren hazkundeari erantzuteko, prestazio sozialak areagotzea.
3. Beatriz Artolazabalek DSBE erreformatzeko egindako proposamenak bertan behera utz ditzala eta pobreziaren mugaren azpitik inor bizi ez dadin, prestazio sozialak arautzen dituen legea aldatzea.
4. Horretarako, herritarron, eragile sozial eta sindikatuon parte hartze demokratikoa ahalbideratzea, politika ororen diseinu, erabaki hartze eta kontrolean.
Egoera sozialaren larritasuna ikusirik eta Lanbidek kudeatzen dituen prestazio sozialen inguruko erreforma abiatzeko Enple- gu eta Gizarte Politiketako Sailburuak proposamen bat mahai gaineratu duela jakinik, erantzuna edota gurekin batzartzeko hitzordua ikasturtea abiatu aurretik jakinaraztea exigitzen dugu.