Nekazaritza, arrantza edo bertoko merkataritza bezalako sektoreentzako garapen-aukera bat izatearen aldeko apustua egiten da. Elikadura burujabetza bera praktikan jartzea, eredu iraunkor eta demokratikoagoetara begira.
Ikastetxeetan eskatzen da aldaketok jangelaren lan hezitzailearen aitortzarekin batera etortzea, ikastetxeen proiektuan txerta dadila, curriculumean, gure inguru hurbilenaren, sozioekonomikoa zein politikoa, ezagutza gerturatu dadila.
LABen 2016ko martxoaren 3tik ari gara lanean gaur parlamentu honetan aurkezten ari garen aldaketa- proposamenaren inguruan.
Agortutzat emanten dugu egungo eredua eta jangelak herrigintza eta herri-eraldaketareko tresna izatea proposatzen dugu. Zergatik? Hezkuntza da elementu zentrala herri edo gizarte baten eraikuntzan, eraldatzeko transmititu. Egungo hezkuntza sistemaren arabera “zerbitzu osagarria” da jangela eta honen ondorioz, “erabiltzaile” deitzen dituzten gure umeak. Azken urteotan argitaratutako aginduek LABek bilatzen duen hezkuntza proiektu propioarekin zerikusi txikia duen jagela eredua elikatu dute.
Egungo hezkuntza sistemak bezala (LOMCE, HEZIBERRI) sistema kapitalistaren tresnak dira, inposatua, patriarkarra eta zapaltzailea. Kapitalak nahi duen gizarte ereduaren jarraipenerako erabiliak dira. Gure identitatearen aurkako filosofiak elikatzen dituzte, hainbat alderditatik.
Uko egiten zaio bertoko elikagaiak sartzeari. Horrekin gure ingurunea, gure produktuak, gure ekoizleak eta gure nortasunaren ezagutza ezerezean uzten da. Beste alde batetik, argi geratzen da bertoko eta sasoiko elikagaien aldeko apustuak eskualde eta lurraldeen garapenenerako mesedegarri direla.
LABek ulertzen du eskola-jangela espazio hezitzailea dela. Heziketa lana ezin da 12etan bertan behera utzi eta 15etan berrartu. Ikastetxe bat hezitzailea da bere proiektuan ikastetxeko atal eta jarduera guztiak integratzen dituenean, bere osotasunean.
Lan-baldintzen esparruan, jangela eta lan-aldian ezarri beharreko ratioak Hezkuntza Sailburuordetzak inposatzen ditu, negoziazio kolektiboa bezalako eskubidea ukatuz. Gainera, ez dugu onartzen langileak azpikontratzerik: funtzio berdinak, baldintza berdinak, enrpesa berdina. Banaketa egoera diskriminatzaile honekin amaitu behar dugu.
Egungo sistemak ez du patriarkatuaren patroi bat eutsi besterik egiten. Langileen %95a emakumezkoa da, eta honekin transmititzen dena da elikatzearen ekintza amaren figurari dagokiola, Sektore feminizatuko lan baldintzak ezartzen dira sektore honetan: lanaldi murriztuak, prestakuntza falta, gehiegizko ratioak, aitortza profesional falta edo soldata prearioak. Lanaldiak murriztu egiten dira ikasturte hasiera eta amaieran, dagokion enpresaren beharrizanen arabera.
Kudeaketa zuzena bezalako kontzeptuak erabiltzen dira kanpora ataratzen ari den eredu baterako. Enpresetako langileekin negozioa egiten da, ordaintzaile onenari eskainiz, neoliberalismoak bultzatutako ereduaren alderdiaren krudelena praktikan jarriz.
Ikastetxe publikoetan ukatu egiten da sukaldearen aukera hauei autonomía ukatuz, kalitatezko sistema publikoa baterako oinarrizko kontzeptua eta Euskal Eskola Publikoaren Legean eta argitaratutako zenbait agindutan jasotzen den moduan.
Eskola jangeletara langile publikoak bideratzea oztopatzen da. Horren erakusgarri dugu Laukarizgo esperientzia pilotoa, familiek kudeaketarako gaitasunik ez dutela erakusten helburuarekin.
Eredu honek eta berari eusteak catering enpresen kartela ekarri du ondorio moduan, Lehiaren Euskal Agentziak 18 miloi eurotako isuna jarriz honako enpresei: Auzo Lagun, Cocina central Goñi, Cocina central Magui, Eurest colectividades, Eurest Euskadi, Tamar Las Arenas, Gastronomía Cantábrica eta Gastronomía Vasca .
Egoera jasanezina da eta LABek proposatzen du egoera zenbait alderditatik aztertu eta hiru ardatzen inguruan ekarpenak egitea: elikadura, eredua eta lan-baldintzak, ulertuta guzti horrek gure burujabetzatik eraikitako politika publikoek lagunduta etorri behar duela (heziketa, lan eta ingurumen arlokoak, sozialak…).
LABentzat jangela ereduari buruzko hausnarketa eraikuntza prozesuaren zati bat gehiago da. Gure hezkuntza sistema iruten joan behar dugu. Eskola-jangeletako egoerak kezkatu egiten gaitu, asko. LABek eskatuko du zenbait eragileren arteko lanerako mahaia berehala martxan jartzea, 2016ko martxoaren 3an Gasteizko parlamentuan onartu zena. Gaur erein beharra dago bihar jaso ahal izateko.