LABek agerraldia egin du gaur Nafarroako Parlamentuan, “emakumeen kalitatezko enplegua sustatzea eta soldata arrakala murriztea xede duten proposamenak bilduko dituen txostena” osatuko duen Batzorde Berezian.
Eli Etxeberria (LABeko idazkari Feminista), Maite Barreña (Idazkaritza Feministako kidea) eta Aitziber San Martin (dinamizatzaile feminista sindikatuan) izan dira agerraldian parte hartu duten hiru kideak.
Egoeraren azterketa egin dute lehenik eta behin, Nafarroako emakume eta gizonen arteko soldata-arrakala %18,7an kokatuz. Honek suposatzen du emakumeek gizonek baino 8.153 euro gutxiago kobratzen dutela urtean Nafarroan, batazbeste. Elementu hauek ere nabarmendu dituzte:
• Azken hamar urtetan ez da aldaketarik egon. Soldata arrakala bere baitan mantentzen da
• 250 langiletik gorako enpresa gehienetan ez dira berdintasun planik egin.
• Gehiago kobratzen den sektorean, industrian, ez dago ez neurririk ez asmorik emakumeen sartzea ahalbidetzeko, Volkwagenen kasu, bere berdintasun plana ez betetzeagatik Lan Ikuskaritzan salaketa duena.
• Berdintasun planak ezarri diren enpresetan ez da aldaketa handirik egon. Planak ez dira ebaluatu, neurrriak ez dira martxan jarri, beraz berdintasun planen politikak ez dira arrakastatsuak izan, porrot egin baitute.
• Hainbat enpresetan soldata arrakalaren azkerketa egin dezaten eskaera bat sartu genuela baina oso erantzun gutxi jaso ditugula.
• Soldata arrakalarekin bukatzeko edo hau desagerarazteko neurriak hartzeko, lehenago ezagutu behar ditugu datuak. Gaur egun ez dago informaziorik, ezta informazio hori emateko asmorik enpresen aldetik.
Ondoren, egoera hau gainditzeko neurri zehatzak aurkeztu ditu LABek:
• Berdintasun planak egitearen derrigortasuna enpresa guztietara zabaldu dadila, 250 langile edo gutxiago eduki arren.
•
Kontziliaziorako eta korrespontsabilitaterako benetako neurriak hartu daitezela.
• Administrazioan aitatasun baimena amatasun baimenarekin parekatzeko hartu den neurria enpresa pribatuetara zabaltzea eta derrigorrezkoa egitea.
• Zerbitzu publikoen garapena ziurtatzea. Murrizketa guztiak atzera botatzea eta azpikontratazioarekin amaitzea frogatua dagoelako eragin zuzena dutela emakumeengan. Publikotik betetzen ez diren zaintza lan guztiez emakumeak arduratu behar dira oraindik orain.
• Zaintza lanen aitortza politikoa, ekonomikoa eta soziala.
• Etxeko langileentzat lan baldintza duinak eta zaintzarako dirulaguntza berdinak.
• Zaintzarako sistema publikoa garatu
• Zaintzeko, ez zaintzeko eta zaindua izateko eskubidea bermatuko duten neurriak martxan jartzea, unibertsalak eta singularrak.
• Haur eskolak doakoak izan daitezela.
• Negoziazio kolektiborako eskubidea ziurtatzea, hori izango delako neurri eraginkorrak lan merkatuan inplementatzeko bidea.
• Estatalizazioaren kontrako neurriak hartu ditzala.
Aldarrikapen hauek guztiz baliagarriak dira soldata-arrakalaren kontrako ekintza plan bat egingo bada. Parlamentuko talde guztiei eskatzen diegu soldata arrakalaren eztabaidan sakontzea, arrakalaren atzean dauden arrazoiak zeintzuk diren azalaraztea eta instituzioetatik arrakala gainditzeko borrokan urrats eraginkorrak ematea. Beraien esku dago arrakalaren auziari dagokion dimentsio politikoa ematea eta borroka honetan konpromisoak hartzea ekimen instituzional eraginkorrak bultzatuz. LAB prest dago benetako bide bat egiteko dezagun elkarlanean aritzeko.
Neurri hauek trantsiziorako neurriak bezala ulertu behar dira, hau da, gaur egungo egoera defendaezina da da baina edozein neurri ezarrita ere ez da guztiz aldatuko, sistema kapitalistan ez baitago emakumeon egoera aldatzeko edo hobetzeko neurri posiblerik sistema bera ikutu gabe. Gutxi batzuen egoera hobetu daiteke baina gainerako guztia bere horretan utziz.
Lan munduan emakumeok pairatzen ditugun diskriminazioak ez dira akatsak, baizik eta errealitate estrukturalak, beraz, martxan jarri beharreko neurriek ere erradikalak eta estrukturalak izan beharko lukete.
Zapalkuntza patriarkala kapitalismoaren parte da eta sexuaren araberako lan banaketa da horren adierazle. Sistema kapitalistak emakumeok zaintza lanak ezeren truke egitera behartzen gaitu sistema berak bizirauteko, eta horregatik, lan merkatuan uzten digun lekua bigarren mailakoa da.
Soldata arrakala ez da kasualitatez sortzen den zerbait, baizik eta bere funtzioak betetzen ditu, hau da, emakumeak lan merkatuaren beharrei erantzuteko erabiliak izatea. Soldata arrakalaren kalkulua egiterakoan etxeko langileen lana ez da kontuan izaten, ezta denboraren erabileraren estatistikak ere, jakiteko zenbat denbora erabiltzen duten emakumezkoek zaintza lana doakoak egiteko eta zenbat gizonezkoek.
Beste eredu berri baten beharra daukagu, pertsonen beharrei erantzuten duen sistema bat eta ez irabaziak maximizatzeko sistema bat, gaur egungo sistema kapitalistak egiten duen bezala.
Bi galderarekin amaitu dute euren agerraldia LABeko kideak. Batetik, alderdi politikoei galdetu diete ia prest al dauden eredu ekonomikoz aldatzeko. Eta bigarrekin, ia uste duten posiblea dela sistema kapitalistan emakumeen egoera hobetzea, lan eta enplegu duina guztiontzat egotea eta pertsonen beharrei erantzutea.