Euskal Herrian industrian gertatzen ari denaren balorazioa egin dute LAB sindikatuko sektoreko ordezkari Iratxe Azkuek eta Zorion Ortigosak. Kezkaz ikusten dugu patronalak erakundeen bermearekin abian jarri duen erasoaldia, bereziki Eusko Jaurlaritzaren babesarekin, bere etekinak handitzea beste helbururik ez duena.
Lehenik eta behin, gogoratu behar dugu pandemia iritsi zen arte hazkunde ekonomikoko urteetatik gentozela. Hala ere, hazkunde hori ez zen islatzen lan-baldintzen hobekuntzan. Inposatutako lan-erreforma erabiltzen jarraitu da, langileak erabili eta botatzeko kleenex gisa erabiltzeko helburu bakarrarekin. Legeak langileei arrazoia eta enpresei bizkarra eman dien aldi bakanetan ere, Tubacex edo PCB kasu, epaiak urratzen dituzte lanpostuak suntsitzen eta lan-baldintzak okertzen jarraitzeko helburu bakarrarekin, eta horrek guztiak ez du inolako ondoriorik enpresa horientzat eta haien administrazio-kontseiluentzat.
Pandemiaren kudeaketan, enpresa-jarduera osasunaren aurrean babestu dute. Kalean, eskolan, tabernetan edo aireztatutako espazioetan ere kutsatzen ginela errepikatu digute, lanpostuan inoiz ez. Langileek badakite hori ez dela egia.
Etengabe aipatzen dute zein garrantzitsua den Gizarte Erantzukizuna, Ingurumen Erantzukizuna, Enpresen Partaidetza, Berdintasunarekiko Konpromisoa… baina ikusten duguna da inporta duen gauza bakarra enpresa-berekoikeria dela, enpresa-etekinak beste edozeren aurretik jartzea, langileen bizitzaren gainetik ere bai. Aurten 52 langilek galdu dute bizia lanpostuan. Berdintasunaz hitz egiten dute, eta errealitatea da sexu-jazarpenaren aurkako berdintasun-planak eta protokoloak dauden enpresetan legeak hala aginduta, langileek hala eskatuta edo sektoreko hitzarmenek hala eskatzen dutelako gertatzen dela.
Enpresa-zikoizkeriaren beste froga bat da, hazkunde-garaitik etorri arren, sektoreko langile guztientzako eskubideak bermatzen dituzten sektoreko hitzarmenak, aberastasuna modu bidezkoagoan banatzen dutenak, antolaketari eta borrokari esker baino ez direla posible izan, Bizkaiko metalaren kasuan bezala.
Eta orain? Orain, berriz ere hazkunde ekonomikoaren fasean gaudenez, festarekin jarraitu nahi dute, ezer ordaindu gabe.
Industrian arazoren bat eragiten duen edozein gertakari langileek ordaindu behar dutela dioen iritzi-egoera sortzen ari da. Berdin dio urteetan zehar mundu osoan banatutako fabrikazioaren eta deslokalizazioaren apologia egin izana. Berdin dio patronalak eta erakunde publikoek beren politika industrialekin osagai faltaren eragile izan diren. Osagaiak falta direla? Langileek ordain dezatela. Erabaki dutela mikrotxipak beste sektore batzuetara bideratzea, eta ez automobilgintzara? Langileek ordain dezatela.
Volkswagenen eta Mercedesen geldialdien aurrean, osagai faltagatik eta horien mende dagoen automobilgintzaren sektore osoagatik, badirudi erabat normaltzat hartu behar dugula ABEEak aplikatzea, behin-behineko langileen kaleratzeak eta malgutasun basatia. Hala ere, gaur datu batzuk jarri nahi ditugu mahai gainean, ikusteko ezin dugula onartu langileen eskubideen aurkako eraso hori normala dela. Mercedes eta Volkswagen mozkin errekorrak izaten ari dira. Volkswagenen, 2020ko mozkina 66 milioi eurotik gorakoa izan zen. Mercedesen mozkina 276 milioikoa izan zen 2020an. Mercedesen eta Volkswagenen iaz pandemia betean dibidenduak banatu zituztenean, ez ziren gogoratu mikrotxipen hornidura faltaz, eta are gutxiago langileez, beno bai, ABEEak aplikatzeko, behin-behineko langileei kontratuak ez berritzeko eta malgutasun-neurriak aplikatzeko. Ondorio latzenak, ohikoa den moduan azpikontratetako eta enpresa hornitzaileetako langileentzat izaten ari dira.
Eta datu horiekin, gure galdera honako hau da: langileek ordaindu behar al dute hori?
Hori gutxi balitz, argiaren prezioa izugarri igo da. Gure etxeetan pairatzen dugulako dakigu hori, eta orain langileek argiaren prezioaren igoera hori bi aldiz ordaintzea ere nahi dute. Arcelor eta Sidenorreko azpikontratetako langileek, batzuek 1.000 eurora iristen ez diren soldatak dituztenek, inork baino hobeto dakite hori. Etikoa iruditzen zaigu Arcelor bezalako enpresa batek gobernuei presioa egitea langileen eskubideak erabiliz? Ba al dakizue argindarraren prezioa baino gehiago igo dela altzairuaren prezioa? Eta badakizue nor ari den izaten azken 13 urteetako etekinik handiena? 2021eko lehen sei hilabeteetan, Arcelor Mittalek 5.322 milioi euroko irabazi garbiak izan ditu, azken 13 urteetako emaitzarik onena. Duela aste batzuk ohartarazi genuen argiaren kostua merkatzeko presioa egiteaz gain egoera lan-eskubideei erasotzeko erabiliko zela. Gertatu berri da: enpresa-batzordeak lan-baldintzak aldatzea onartu ez duenez, Arcelor Mittalek 70 pertsona kaleratu ditu Sestaon.
Azken 4 urteetan Sidenorrek 103.650.000 euro banatu ditu bere akziodunen artean. Orain bidezkoa al da langileek ordaintzea? Bidezkoa al da beren lan-baldintzak beherantz negoziatzearen xantaiaren mende egotea? LABek ezetz esan du. Hau beraiek ordaindu behar dutela.
Multinazional handiek bidea ireki dute, baina badakigu patronalaren estrategia bat dagoela egoera aprobetxatzeko eskubideak murrizteko eta enplegua suntsitzeko.
Jendartea erosteko ahalmena galtzen ari da, eta prezioak, bizitzaren kostua izugarri igotzen ari dira.
Estatistikako Institutu Nazionalaren datuetan oinarritutako kalkulu bat egin dugu erosteko ahalmenaren bilakaerari buruz, eta batez beste, 2019an 228 euro berreskuratu diren arren, aurreko 10 urteetan 6.000 euro baino gehiago galdu dira biztanleko. Ez da harritzekoa kolektibo kaltetuena, gehien pobretu dena 35 urtetik beherako gazteak izatea, 25.000 euro galdu baitituzte 2008 eta 2019 artean.
Sortzen den aberastasunaren eta aberastasun horretatik soldatetara bideratutako kopuruaren arteko alderaketak argi eta garbi erakusten du langile klaseak izan duen erosteko ahalmenaren galera handia.
Langileak prekarizatzea eta lan-baldintzei edozein preziotan erasotzea normalizatzen ari da. Industria aurreratuarekin bateraezina den industria low-cost bat sortu nahi dute. Horrela ez dugu aurrera egingo eraldaketa industrialean, edozein egoera aprobetxatuz eskubideak murrizteko eta prekarizatzeko. Argi utzi nahi dugu: ez badago lan-baldintza aurreraturik, hau da, duinik, ez da industria aurreraturik egongo, ez da etorkizuneko industriarik egongo.
Enpleguaren eta lan-baldintzen aurkako eraso hori ezin duela patronalak egin erakundeen onespenik eta laguntzarik gabe, bereziki Eusko Jaurlaritzaren laguntzarik gabe. Enpresa horietako askok irabaziak handitzeko eta enplegua eta lan-baldintzak suntsitzeko erabili den diru publikoa jaso dute, diru publikoa ematen da kontrapartidarik eskatu gabe, lanpostuei eta lan-baldintzei eusteko eskatu gabe. Txeke zuriak patronalarentzat.
Horregatik, LABek argi eta garbi esaten du: erronda hau zuen kontura izango da, patronalaren eta erakundeen kontura. Kanpaina bat hasiko dugu lantokietan, egoera eta edozein aitzakia aprobetxatuz enplegua suntsitu eta lan-baldintzak prekarizatu nahi dituzten enpresei aurre egiteko. “HAIEN KONTURA! ¡ESTA RONDA QUE LA PAGUEN ELLOS!”. Murrizketen aurka egingo dugu eta etekina eta lana banatzeko garaia dela aldarrikatuko dugu.
Badakigu horretarako dagoen alternatiba bakarra langileen antolakuntza, aktibazioa eta borroka direla. Gaur egun Fudike, CAF, SDA Factory, PCB, Cementos Rezola, Productos Tubulares edo Erom enpresetan egiten ari diren bezala.