Krisi sozial eta ekologiko larria bizi dugu. Pandemiak sakondu egin ditu arrakalak eta prekarizazio prozesuak. Egoeraren larritasunak politika publikoen norabide aldaketa bat eskatzen dute. Aldaketa sakona: bizitza erdigunean jarriko duen eredu berri baterako bidea egin behar da. Trantsizio ekosozialista eta feminista.
Aurrekontuek, zerga politikarekin batera, herritarren interesak erdigunean jarri eta aberastasunaren birbanaketarako bitarteko nagusi izan beharko lukete. Aurrekontuek zer nolako jendarte eredua eraiki nahi den erakusten dute.
Madril, Nafarroa eta EAEko aurrekontu proiektuak abiapuntuzko hutsune argiekin jaio dira: parte hartze soziala ukatzen da, zerga erreformaren eztabaida aurrekontu proiektutik kanpo uzten da eta sektore publikoak ekonomian izan behar duen parte hartzea ahultzen da. Inolako kontrol eta kontrapartidarik gabe, geroz eta diru gehiago bideratzen da esku pribatuetara.
EAEko aurrekontuetarako EH Bildu eta Jaurlaritzaren arteko akordioari dagokionez:
1.Konpromiso politikoei dagokionez, Gobernua nahi ez zituen hainbat erabaki hartzera eraman du akordioak, baina ez gaitu asetzen.
LGSa bultzatzea neurri egokia da, Euskal Herriko bataz bestekoaren araberakoa izango da eta Estatuarekiko ezberdina; hala eta guztiz ere, egiten den formulazioak ez gaitu asetzen.
Gobernuak, patronala interpelatu eta jarrera proaktiboa izan beharko luke gutxieneko soldata ezarriko duen sektorearteko akordio interprofesional bat bultzatzeko. Ez da horrelakorik jasotzen, bi aldeen esku uzten da eta negoziazio kolektibora bideratzen da, egun dagoen indar harremanen desorekak zeintzuk diren ikusita, paper errean geratzeko arrisku handia du.
Bestetik, badira aipatu ere egiten ez diren gai garrantzitsuak: pentsioak osagarritzeko aukera esaterako edota gizarte zerbitzuak hobetu zaintza sistema publiko komunitarioa eraikitzeko urratsak ematea.
2- Konpromiso ekonomikoei dagokionez, EH Bilduren akordioak, hasierako aurrekontu proiektua hobetzea lortu du hainbat puntutan, baina ageriko mugekin:
Hobekuntzak lortu dira osasungintzan, diru politika sozialetan, etxebizitza politikan edota larrialdi klimatikoari aurre egiteko. Joko-arauak ez dira aldatu, ordea, eta ondorioz, partida batzuk hobetu daitezke, bai, baina ezinezkoa da egoerak eskatzen duen norabide aldaketa sakona sustatzea politika publikoetan.
Beraz, aurrekontu hauek, herri honetako gehiengo sindikal eta sozialak kalera ateraz egiten dituen aldarrikapenei erantzun egoki bat eman gabe jarraitzen dute. Orain arte esan bezala, gehiengo sozial eta sindikalak artikulatu eta Euskal Herrian sakoneko aldaketak posible egiteko bidea eraiki behar dugu.
AURREKONTUEN AZTERKETA DATUETAN
EAEn, uko egiten zaio gehiago biltzeari, eta, gainera, jendearen beharrak ez daude aurrekontuen lehentasunen lehen ordenean:
– EAEko presio fiskala %31,8koa da, Europar Batasunaren presio fiskaletik urrun dago, azken honetan %40,1ekoa bait. Gainera, presio fiskal hori langileen gain dago batez ere.
Urkullu jaunak, dumping fiskalari buruz hitz egin duenean, alfonbra gorria jarri dio patronalari, fiskalitatean murrizketa berrien beharra justifikatzeko. Berriro ere, langileei bizkarra emanez eta kapital-errentak eta enpresa-irabaziak zergapetzeko aukera gutxietsiz.
• Aurrekontuaren inbertsio publikoa % 80koa da, baina gehiena, %62, kapitalerako diru-laguntzak eta transferentziak dira, hau da, diru publikoa enpresa pribatuentzat eta kontrol publiko eta sozialik gabe. Lankidetza publiko-pribatua deitzen diote eta hau propaganda neoliberala da patronalaren politika aplikatzeko. Horrela ahultzen da sektore publikoak ekonomian duen funtzioa. Enpresa pribatuari hainbeste diru bideratzea, beste beharrizan batzuetarako dirua kentzea da.
• Azken urteetan zerbitzu publikoetan izandako murrizketak ez dira lehengoratzen, eta ez da behar adina inbertitzen hezkuntzan eta osasunean. Ulertezina, pandemia egoeran gaudela kontuan hartuta.
• Ontzat ematen da langile publikoei buruzko erabakiak Madrilen hartzea (adibidez, soldata-igoerari eta/edo birjarpen-tasari dagokienez…), eta ez da negoziazio kolektiborako esparru propiorik sustatzen.
• Erronka demografikoen eta biztanleriaren zahartzearen aurrean, ez da zaintza-sistema publiko bat sortzearen aldeko apustua egiten. Gizarte-zerbitzuak pribatizatuta daude, eta langileek, gehienak emakumeak, soldata eta lan- baldintza prekarioak dituzte. Publifikazio-prozesuak bultzatu eta ratioak hobetu behar dira.
• Ez dute bermatzen 1.400 euroko gutxieneko soldata, ezta 1.080 euroko gutxieneko pentsioa ere. Ez dago soldata- eta pentsio-arrakalarekin amaitzeko neurririk.
• Gizarte-babeseko sistemak ez ditu behar oinarrizkoenak betetzen.
Hau da, aurkezten zaizkigun erronken aurrean, hurrengo hamarkada markatuko duten erabakiek ez dituzte alde
batera uzten politika neoliberalak, eta horiek dira, hain zuzen ere, egungo egoeran egotearen arrazoia.