LABek ohartarazi nahi du Osakidetzako udako ordezkapenetan, berriro ere, erakundean euskararen erabilera normalizatzeko erronkan atzerapausoak ematen ari direla.
Berriki, Zumaia, Getaria, Zestoa eta Aizarnazabalgo Udalek, Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearekin batera, publikoki salatu dute beraien herrietako mediku ordezkapenak egiteko euskaraz ez dakien mediku bat kontratatu duela Osakidetzak eta ondorioz, erabat euskaldunak diren herri hauetako osasun sistemaren erabiltzaileen hizkuntz eskubideak eta osasun arretaren kalitatea kaltetuz.
Ohartarazi nahi dugu herri hauetako ordezkariek agerian utzitako kasuak ohikoak direla Osakidetzan, eta ez soilik mediku kategorian, bestelako kategoria guztietan ere gertatzen dira atzerapausoak euskararen erabilpenari dagokionez. Urte osoan gertatzen da hau eta udara sasoian are eta gehiago, ordezkapen kopurua ere igo egiten baita.
Bizkaian ere aipa ditzakegu antzerako kasuak. Adibidez, euskara ezagutzarik gabeko medikuak kontratatu ditu Osakidetzak Durangoko Etengabeko Arretarako Gunean (EAG) eta beste horrenbeste egin du erizainekin Ondarruko EAGn. Administrari laguntzaileen kasuan, Gurutzetako harreran, Portugaleteko Castañoseko osasun zentruan, Santurtziko Kabiezesekoan eta Ortuellan emandako kasuak aipa ditzakegu. Azken hauek bereziki larriak iruditzen zaizkigu, bizpahiru hilabetetako kontratuak egin baitizkiete. Araban ere, telefono bidezko arreta ematen duen call-center-ean ere, hizkuntza eskakizunik gabeko administrari laguntzaileak kontratu dituzte.
Euskara eskakizuna duten lanpostuak euskara ezagutzarik gabeko langileekin ordezkatzen dira hainbatetan, sarritan euskararen normalizazioan atzerapausoak sortuz, langile euskalduna ez-euskaldunarekin ordezkatzen baita maiz. Egoera hauek herri erabat euskaldunetan ere gertatzen dira, eta baita Osakidetzako araudiaren arabera euskarari dagokionez lehentasun gorenekoak diren herritarrentzako informazio zerbitzuetan ere, non, berez, lanpostu guztiek duten ezarrita euskararen ezagutzaren baldintza.
Urraketa hauek gertatzearen inguruan Osakidetzak aitzakia desberdinak jartzen ditu. Aitzakia horietako bat, ohikoa, kategoria ugaritan profesional euskaldunen gabezia izaten da. LAB sindikatuaren ustez, gabezia hau zenbait kategoriatan, medikuenean kasu, aspaldiko kontua da eta, hortaz, aspaldi behar ziren hartuak behar besteko neurri eraginkorrak, unibertsitatearekin batera, arazo hau konpontzeko. Zoritxarrez, oraindik ez da horrelako neurririk hartu. Beste zenbait kategoriatan, berriz, administrarien kasuan adibidez, profesional euskaldunen gabezia konpontzeko aski izango litzateke zerrendak irekitzea.
Euskarari dagokionez ordezkapenetan atzerapausoak ematearen beste arrazoia Osakidetzak sistematikoki erabiltzen duen kontratazio ebentual delakoa da. Kontratazio mota honen bidez ez dira lanpostu zehatzak ordezkatzen, aitzitik, zerbitzuetan gerta daitezkeen hutsune desberdinak betetzeko erabiltzen da. Zoritxarrez, berriki LABek egin duen txostenean frogatzen denez, Osakidetzak masiboki eta justifikaziorik gabe erabiltzen du kontratazio mota hau, lanpostu zehatzak ordezkatzeko edota behar estrukturalak betetzeko ere. Euskara eskakizuna soilik plantila estrukturaleko lanpostu zehatzei ezartzen zaienez, ohikoa izaten da, kontratazio ebentual delakoa masiboki erabiltzearen ondorioz, hutsuneak betetzeko egiten diren ordezkapenetan euskara eskakizunik ez eskatzea. Kontratazio mota honen erabilpen bidegabeak, euskararen normalizazioa kaltetzeaz gain, langileen lan baldintzen prekarietatea ere eragiten du, sarritan, lanpostu egonkor estrukturala betetzeko izan beharko lukeen kontratu duina edozein unetan moztu daitekeen kontratu laburren katea bihurtzen baita.
LAB sindikatuak, aldi baterako ordezkapenetan langileen eskubideak, osasun zerbitzuaren kalitatea eta euskararen normalizazioa aintzat hartzeko eskatzen dio Osakidetzari, berriro ere.