Bizkaiko Zero Zabor plataformaren oharra:
Egun hauetan harriduraz ikusten ari gara normaltzat hartzea nahi duten albistea baten bonbardaketa, hau da, Gipuzkoatik hiri hondakinen 70.000 tona eramango direla Zabalgarbiko errauskailura edo Argigaseko zabortegira, Bizkaian.
Egun hauetara arte ezinezkoa ematen zuen aukera honek, 2016an Markel Olano buru zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak hartu zuen konponbidea izan zen Kantabrian zegoen Merueloko zabortegira egunero Gipuzkoako hondakinen 25 trailer esportatzea, 175 kilometrotako distantziara 4 urtetan zehar. Eta orain urtean 70.000 tona inguru Bizkaira eramatea tokatzen da. Hondakinak esportatzea ez zen konponbidea orduan eta orain ere ez da, hondakinen kudeaketarako beste neurri batzuk hartu ezean. Neurriok ez lukete joan beharko gainera errausketaren ildotik, Bizkaiko Zero Zabor Plataformarentzat konponbide erraz, garesti, epe laburreko, kutsatzaile eta osasunarentzako kaltegarria dena.
Euskal instituzio autonomiko eta probintzialek, EAJren eskuetan daudenak eta PSEren jarrera adeitsuarekin, “tuberiaren amaierako arazoa” bezala ekin diote hondakinen gaiari. Errausketa hartu dute konponbidetzat, konponbide erraz, epe laburreko, kutsatzaile eta osasunarentzako kaltegarria dena, ingurumena eta osasunaren defentsarekin bat datozen neurri alternatiboak apenas hartu gabe. Bizkaiko Zero Zabor Platagormatik adierazten dugu hondakinen egoera jatorrian konpondu behar dela, ekoizpena murriztuz eta gaikako bilketa ezarriz, nagusiki organikoarena, hondakinak baliabide bezala berreskuratzea erraztuko duena eta errausketa beharrezko egingo ez duena.
Beldur gara Zabalgarbira hondakinak esportatzea aurrera ihes egitea izango den berriro ere, epe laburrerako konponbidea edo are okerragoa, helburua hondakinak aurretratatzea ez izatea, “estaldura” bat ematea baino Mallabiak arazo barik nahastutako hondakinak botatzeko.
Ziurrenik, orain ez dago erre edo aurretratatzeko hondakin gehiagorentzako lekurik ez Zabalgarbin ez TMBn, ditugun datuek arabera, Bizkaiko Foru Aldundiak berak emandakoak eta Zabalgarbiren 2017ko Ingurumen Zaintzako Programaren txostenak jasotakoak, instalazio biak egong lirateke euren gaitasunaren mugan. Zabalgarbik urtean 222.000 tona erretzen ditu urtean 240.000 tonatako gaitasun nominalarekin eta TMB urtean 176.300 tona aurretratatzen, urteko 180.000 tonarako gaitasunarekin, honetaz gain esperotakotik desbideratutako arazoak, Q sukarraren arazoak, etab. Arazoa larritu egingo da 2018an 2017ko joerak aurrera jarraitzen badu. Izan ere, 2016ko 605.000 tonetatik 2017ko 637.000 tonetara egin zuten gora jasotako hondakinek.
Gure ustez Bizkaiko Aldundia ez da ari erantzukizunez hondakinen arazoari aurre egiten, Hondakinen Kudeaketa Integralerako lana luzatuz, zeinen indarraldia 2016an amaitu zen, eta hortaz, garai berriei egokitutako neurri eta baliabideak bideratu gabe, ekonomia zirkularreko irizpideen araberako benetako politika egin gabe, bizkaitarroi sinestaraziz, datu makilatu edo gezurrezkoekin, birziklaia maila altuetan gaudela, hondakinak murriztearen aldeko apostua egiten duten neurriak martxan jarri gabe. Politika honekin, berandu izan gabe eta neurri egokiak hartu ezean, kolapsatutako instalazioak izan ditzakegu Bizkaia ere, hala nola errausketa.
Bizkaiko Zero Zabor Plataforman uste dugu hondakinen arazoak konponbidea behar duela herri bezala eta Eusko Jaurlaritzak izan beharko luke hondakinen inguruko plangintzatze orokorra egingo duena. Euskal administrazio artikulatu eta gardena behar da herrialde osoan hondakinak kudeatzeko eredu eraginkor eta unitarioa martxan jarriko duena. Lehenik eta behin, beharrezkoa litzateke udaletan arautzea murrizketa sustatu eta birziklaia derrigorrezko bihurtzeko, honek gora egin dezan.
Eta horretarako beharrezkoa da ontziak kudeatzeko kudeaketa modu berrien aldeko apustua egitea, hala nola SDDR, jasotze eta berrerabilera portzentaia handia bermatzen duena eta herritarrak atsedenik gabe hezi behar dira, heziketa beti delako epe ertain eta luzera emaitzak ematen dituen erronka bat. Ezinbestekoa irizten diogu ere biohondakina modu bereiztu batean jasotzen dela bultzatzea, atez-ateko sistemarekin, boskarren edukiontziarekin, autokonpostatzaileekin, konpostadora komunitarioekin, etab. herritarren partehartzea sustatuko duten kanpainekin eta erraztuko duten neurri fiskalekin, haal nola hondakinak sortzeagatik kobratzeko tasak edo hauen murrizketak.
Herri-politika eta hondakinen legea behar dugu, ekonomia zirkularra, ingurumena eta osasunarekin bat etorriko dena.