Neurria gaitzestearekin bat, eta Nafarroako nahiz EAEko gobernuek halakorik ez aplikatzeko exijentzian berresten gara.
CEOE eta CEPYME patronalek CCOO eta UGT sindikatuekin eginiko akordioa ezagutzera eman den honetan, azpimarratzekoa da Lan Osasunaren kudeaketari dagokionez pribatizazioan sakontzeko urratsak ekarriko dituela. Hala, LABetik iazko martxoan ezagutarazi eta salatu genuen mutualitateen eta Gizarte Segurantzaren arteko akordioa egikarituko da pentsioen erreformaren bitartez.
Salatzen dugu estatu mailan eginiko akordioa dela eta, ondorioz, Euskal Herriko errealitate sozial eta sindikalarekiko inposatzailea. Gauzak horrela, eta iaztik egin bezala, Nafarroako nahiz EAEko gobernuei exijitzen diegu ez dezatela akordioan aipaturiko neurriak aplikatu. Izan ere, akordioak erkidegoz erkidego osasun publikoko erakundeen eta mutualitateen arteko hitzarmenetarako oinarriak ipintzen ditu, eta, ondorioz, erkidegoek izango lukete horien aplikazioari buruzko erabakia. Bada, mutualitateen esku-hartzea baztertu eta osasungintza publikoa lehenesteko beharra azpimarratzen dugu LABetik.
Estatu mailako akordio honek, bere 7. puntuan, behin-behineko ezintasunen kudeaketa eta langileen sendatzeari lotutako neurriak jasotzen ditu. Hala, planteatzen dena da “mutualitateen baliabideak erabiltzea, prozesu traumatikoetan diagnostiko eta tratamenduak denboran azkartzeko”. Gauzak horrela, hitzarmenak garatuz gero, mutualitateak behin-behineko ezintsasun egoera arruntean (hau da, laneko arrazoiengatikoa ez den bajan) dauden langileak tratatuko lituzke (zerrendaturik daudenetako traumatismoak gertatu diren kasuetan), Gizarte Segurantzako Institutuak aurreikusitako errekuperazio denborak pasatakoan eta langilearen onespenarekin. Azken horri lotuta, Arartekoak berak ohartarazi du langileek presiopean eman dezaketela onarpena, eta LABen ere onartezintzat jotzen dugu. Beraz, diagnosia eta tratamendua mutualitateak egingo luke, baina alta eta bajen erabakiak Osakidetza edo Osasunbideko familia medikuaren esku jarraituko luke.
Akordioan jasotakoak sistema publikoaren ezintasuna islatzen du, esplizituki halakorik aitortzen ez bada ere. Patronalak eta mutualitateek aldarrikatu izan duten eskaera bati men egiten dio, zeinaren bidez enpresa-entitate horiek kontingentzia arrunten kudeaketaren zati handi bat eskuratuko baitute. Gainera, oraingoa mutualitateek eta gobernuek adostutako neurrietako bat baino ez dela, eta aurrerago gehiago etorriko dira, guztiak ere pribatizazioaren norabidean.
Akordioak “bi denboratako” osasun zerbitzua planteatzen du gizartearentzako: bata, langile aktiboentzako, garrantzitsuena delarik lehenbailehen produktibo izatea, baliabide sanitario gehiago jarrita, sendatzeko baino, baja laburtzeko helburua dutenak; bestea, berriz, produktiboa ez den gizartearen zatiarentzako, zeinari osasun sistema publikoa dagokion eta baliabide gutxiago bideratzen baitzaizkion, sendatzeak eta errekuperazioak presarik ez duela eta.
Akordioak ez du argitzen tratamenduen irizpide eta erabakiak mutualitateen edo Osakidetza/Osasunbideko sendagilearen esku geratuko litzatekeen. Honek ekarriko duena zera da: traumatismo batzuetan alta azkarra bilatzeko asmoz, ikuspegi sanitariotik egokiak ez diren tratamenduak ezar daitezkeela, ondo sendatzea baino, kaltea arindu eta lehenbailehen lanera itzultzea helburu izanik. Gogorarazi behar da mutualitateek kriterio ekonomizista kriterio sanitarioaren aurretik ipintzen dutela beti. Erkidego bakoitzak mutualitateekin garatutako balizko hitzarmenetan eskumen hori mutualitateetako medikuen esku uzteko aukera egongo litzateke, eta hori oso larria litzateke.
Hori guztia gutxi ez, eta oraingo akordioak 2019an bertan behera geratu zen BONUS sistemaren berrezartzea dakar. Horren bidez, laneko gaixotasun eta istripu traumatikoen beherakada KOMUNIKATZEN duten enpresek kontingentzia profesionalen kotizazioetan beherapenak lortuko lituzkete.
Sistema honek, Mutualitateen ezinbesteko konplizitatearekin, istripuen komunikazioan ezkutatze ariketa dakar ezinbestean, lehenago ere ikusi bezala. Beraz, enpresek, zergak gutxitzeko helburuarekin, ahal bezainbat istripu ezkutatuko dituzte, mutualitatera bisita ekidinez. Gobernuek beraiek ere aitortu izan duten bezala, mutualitateetan gaixotasunen azpierregistroa masiboa dela gogorarazi behar dugu.